Yawrupada xitay malliridin endishe qilish dolquni qayta qozghaldi


2007.08.20

2 - Awghust küni amérikidiki mattél shirkiti élan qilghan chaqiriqqa ulapla, 3 - awghust küni yawrupa birliki bayanat élan qilip, xitayda ishlen'gen balilar oyunchuqlirida zeherlik madda terkiwi bolghanliqi seweplik, xitay oyunchuqlirini yighiwélishni muraji'et qilghandin kéyin, yawrupa miqyasida xitay malliridin hezer eylesh we xitay mallirini qayturush dolquni kötürülgen idi. Bir qanche kün ilgiri, bash shitabi new - yorktiki mattél shirkitining xitaydin import qilghan terkiwide zeherlik madda bolghan balilar oyunchuqliri sanining 20 milyondin ashidighanliqini qayta élan qilishi munasiwiti bilen, yawrupa birliki we uning terkiwidiki her qaysi döletlerning istémalchilar jem'iyetliri hem bixeterlik tarmaqliri yene bir qétim dolqun qozghap, xitay balilar oyunchuqliridin hezer eylesh shamilini yene bir baldaq kücheytiwetti.

Kishiler yawrupa birlikidin xitaygha qarshi emeliy tedbir élishni telep qilmaqta

Pütün dunyadiki balilar oyunchuqlirining %85 i xitayda ishinidiken. Mattél shirkiti xitaydin import qilip yawrupa ellirige kirgüzgen oyunchuqlarning %80 i xitayning malliri iken. Gérmaniyide xitay balilar oyunchuqliri endishisi kücheygendin kéyin, mattél shirkitining bérlindiki shöbe orgini axbarat wastiliri arqiliq istémalchilargha chüshenche bérip, bizning bu qeder köp malni yighiwélishimizdiki sewep, bir tereptin istimalchilarning menpe'etini qoghdash bolsa, yene bir tereptin xéridarlirimizning ishenchisidin ayrilip qalmasliqtin ibaret, dégen.

2008 - Yilliq béyjing olimpik musabiqisi munasiwiti bilen bash kötergen xitaydiki insan heqliri depsendichilikige qarshi pa'aliyetler taza ewj éliwatqan bir chaghda otturigha chiqqan bu setchilikler, xitay dölitining obrazini qattiq yerge urghan. Nurghun istémalchilar bu weqe tüpeyli pikir bayan qilip, bu mesilining noqul iqtisadi mesile da'iriside cheklinip qélishini qobul körmigen. Yawrupa birliki yawrupa puqralirining küchlük bésimige duchar bolghan. Kishiler yawrupa birlikidin xitaygha qarshi emeliy bir tedbir élishni telep qilghan.

Xitay hökümiti jawapkarliqni zimmisige élishi kérek

Gérmaniye dolqunliri radi'osining 19 - awghusttiki xewirige asaslan'ghanda, yawrupa birliki yuquri derijilik xadimliri bu sewebtin jiddiy yighin chaqirip, xitay tawarlirigha qarita qandaq mu'amile qilish mesilisini qaytidin muzakire qilghan. Yawrupa birliki soda komitétining rehberliridin mandélsun ependining bayanatchisi "yalghuz xitay zawutlirila emes, xitay hökümitimu buning jawabkarlirini zimmisige élishi, xitayning yawrupagha éksport qiliwatqan tawarlirining yawrupa birlikining ölchemlirige uyghun bolushigha kapaletlik qilishi kérek" dégen.

Xewerge asaslan'ghanda, 16 - awghust küni yawrupa birlikining jiddiy ehwal melum qilish séstimisi, xitay malliri ichidiki yighiwélishqa tégishlik oyunchuqlarning modilini we türlirini élan qilipla qalmay, en'gliye terepmu 17 - awghust küni yawrupa birlikini xitay zeherlik oyunchuqliridin agahlandurup xewer yollighan. Yawrupa birlikining bezi xadimliri, yalghuz xitayning zawutliri we xitay hökümitini qattiq eyiblepla qalmastin, bu mehsulatlarni import qilghan mattél shirkitini hemde yawrupa birliki süpet tekshürüsh orgini we her qaysi döletlerning süpet tekshürüsh organlirinimu bixestelikte eyipligen. Ular herqandaq tawarni, bolupmu xitay tawarlirini kirgüzgende, süpet tekshürüsh xizmitini kücheytishke, mesile körülgen haman pütün yawrupa ellirini derhal xewerlendürüshke chaqirghan.

Kütülmigen weqeler yüz bérishi mümkin

Muxbir barbara weselning yawrupa birlikidin igiligen 19 - awghusttiki melumatigha asaslan'ghanda, yawrupa birliki istimalchilarning menpe'etini qoghdash orgini, eger xitay hökümiti bu mesilini aldimizdiki ikki ay ichide muwapiq shekilde hel qilmisa we xelq'ara jem'iyetning, bolupmu yawrupa birlikining agahlandurushigha étibar bermise, 11 - ayda ötküzülidighan yawrupa birliki bilen xitay bashliqliri otturisida élip bérilidighan yuquri derijilikler söhbitide kütülmigen weqeler yüz bérishi mümkin, dégen bisharetni bergen.

Hazir yawrupa teweside xitayda yasalghan balilar oyunchuqliri mesilisi bir iqtisadiy we exlaqiy mesile derijisidin halqip, siyasiy mesile derijisige örlep barmaqta. Gérmaniye axbarat wastilirining 19 - awghustqiche élan qilghan xewerlirige asaslan'ghanda, gérmaniye puqralirining xitay tawarlirigha bolghan endishisi yuqiri chekke yetken bolup, gérmaniye istimalchilarning menpe'etini qoghdash organlirining bésimi bilen, gérmaniye hökümet terep, her qandaq xitay tawarlirini import qilghanda, yawrupa birlikining süpet tekshürüsh ölchimige qarap olturmastin, tawarlarning téxnikiliq süpitini tekshüridighan we ishlitilgen madda terkiwini tekshüridighan yene ikki organ tesis qilishni qarar qilghan.

Hazir yawrupa birliki terkiwidiki döletler bilen qoshulup jem'i 30din artuq dölette xitay balilar oyunchuqlirini qandaq bir terep qilish mesilisi üstide jiddiy munaziriler qanat yaymaqta. (Ekrem)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.