Явропа иттипақи хитайдин сода қизил рәқимини азайтип, кишилик һоқуқ хатирисини яхшилашни тәләп қилди

• Мухбиримиз әркинниң бу һәқтики мәлумати
• Download story audio

2005-Йили 30-өктәбир күни түрмә хадими шиәндики бир мәһбуслар кийим –кечәк завутида назарәт қилмақта. 2005-Йили 30-өктәбир күни түрмә хадими шиәндики бир мәһбуслар кийим –кечәк завутида назарәт қилмақта. 2005 Йилдики санлиқ мәлуматтин қариғанда, дуня кейин - кечәк әхпортиниң 28 % ни вә рәхт експортиниң 15.8% Ни хитай игиләйду. AFP

явропа иттипақиниң хитай - явропа иттипақи сода вә омуми мунасивәтлири һәққидики доклати мәзкур иттипақниң сода комиссари манделсон бу йил 11 - айда хитайни зиярәт қилиштин бурун елан қилинмақчи.

явропа иттипақи әмәлдарлириниң ройтерс ахбарат агентлиқиға әскәртишичә, хитай явропа иттипақи үчүн наһайити зор сода базири болсиму, лекин явропа иттипақи өзиниң ички сода мәнпәәтини қоғдаш тоғрисидики чақириқларға қулақ селип, иттипақниң хитай тәһдитигә дуч келиватқанлиқ туйғусини өзгәртиш зөрүр, дәп қарайдикән. явропа иттипақиниң әмәлдари ройтерс ахбарат агентлиқиға "хитай бу тәсиратни өзгәртиштә мәлум тиришчанлиқларни көрситишкә тоғра келиду," дәйду.

Әрзан баһалиқ хитай маллири явропада

Бир тәрәптин хитай явропа иттипақидики дөләтләргә експорт қиливатқан әрзан баһалиқ товарлар явропа иттипақи һөкүмәтлирини вә явропа кархана саһәсини қорқутмақта. Йәнә бир тәрәптин явропа карханилири үчүн хитай муһим сода пурсити һесаблиниду. явропа иттипақи експортқа тайинидиған хитай иқтисади игиликиниң ички еһтияҗни қамдашни асас қилидиған иқтисади игиликкә өзгәртилишини, явропа иттипақиниң хитай билән болған содидики қизил рәқимини азайтишни үмид қилмақта. явропа иттипақи сода комисариятиниң хитай - явропа сода доклати билән биргә, явропа комитети хитай - явропа омуми мунасивәтлири һәққидә йәнә бир доклат елан қилмақчи. Бу доклатта явропа иттипақи хитай кишилик һоқуқи хатирисиниң мәлум саһәтләрдә бир аз илгирләшкә еришкән болсиму, болсиму, лекин хитайни кишилик һоқуқ җәһәттә техиму чоң қәдәмләрни бесишқа чақиридиғанлиқи пәрәз қилинмақта.

Хоңкоңда нәшр қилинидиған "шинбав" гезитиниң баш муһәррири чен җиншяңниң әскәттишичә, явропа иттипақи хитай билән болған сода қизил рәқимини чүшәндүрүшкә қиналмақта. У," явропа изчил түрдә хитайниң товар мәһсулатлирини експорт қилиш нишани болуп кәлмәктә. Гәрчә хитай дуня сода тәшкилатиға әза болуп киргәндин кейин базирини ечивәткән болсиму, лекин хитайниң явропа вә америкиға чиқарған експорт мәһсулати хәлқ пулиниң қиммити 4 % өстүрүлгәндин кейинму азаймиди, әксинчә көпәйди," дәйду.

Әмгәк күчиниң әрзан болуши хитай маллириниң риқабәт күчини ашурмақта

Чен җиншяңниң әскәртишичә, буниң асаслиқ сәвәби "хитай товарлириниң риқабәт күчи пәвқуладдә күчлүк болғанлиқида болуп, хитай товарлириниң риқабәт күчи әмгәк тәннәрқиниң пәвқуладдә әрзанлиқидин келип чиқмақта." Чен җиншяң йәнә "явропа иттипақи бәзи имбарго характерлик чәкләш тәдбирлирини йолға қоюш арқилиқ хитай товарлириниң импортини азайтмақчи," дәп көрсәтти.

Анализчиларниң әскәртишичә, хитай ишчиларниң мустәқил ишчилар уюшмиси қурушиға рухсәт қилмиғанлиқтин, ишчиларниң иҗтимаий параванлиқ һоқуқи дәхли - тәрүзгә учримақта. явропа иттипақи бу айниң башлири 2 йилғичә явропаға експорт қилинидиған хитай хурум аяқлиридин 5.16 Пирсәнт баҗ елишни қарар қилди.

Хитай ташқи ишлар министирлики баянатчиси коң чүән, явропа иттипақиниң бу қарарини асаси болмиған қанунсиз һәрикәт вә хитай карханилириниң қануни һоқуқиға бузғунчилиқ қилғанлиқтур," дәп әйиблигән. Лекин явропа иттипақи хитай товарлириниң явропа базирида төкмә қилип сетилишиға қарши тәдбир елиш һоқуқи барлиқини вә хитай билән сода һәмкарлиқи елип беришниң йеңи истратегийисини йолға қоюдиғанлиқини елан қилди. Чен җиншяң явропа иттипақиниң тәклипини чүшүнишкә болидиғанлиқини әскәртмәктә. У, хитайниң ички базирини җанландуруп, ички иһтияҗни күчәйтишкә чақирди. Чен җиншяң," нөвәттә чоң қуруқлуқта банкидики хәлқ пули аманити билән чәт әл перевоти наһайити көп болсиму, лекин ички еһтияҗ йәнила наһайити аҗиз. Буниңдин кейин иқтисади тәрәққиятни ноқул експортқа тайинип тәрәққи қилдуруш тәс болуши мумкин. Шуңа мениңчә ички еһтияҗни күчәйтиштин сақланғили болмайду.," дәп көрсәтти.

явропа иттипақи кишилик һоқуқ мәсилисидә һазирғичә хитай билән сөһбәтлишиш йолини тутуп кәлди. Чен җиңшяңниң әскәртишичә, явропа иттипақи болупму явропа парламенти бейҗиң даирилиридин хитай кишилик һоқуқ хатирисини яхшилашни қәти тәләп қилиши мумкин. Чен җиншяң, "мениңчә бу мәсилә сода риқабәтчилиригә учриғанда оттуриға қоюлидиған козур болуп қалди. Мениң көзитишимчә явропаниң әһвалидин елип ейтқанда бу мәсилигә явропа парламентиниң пикири бир қәдәр күчлүк," дәйду.

явропа иттипақи сода үчүн хитайға йүз – хатирә қилиши мумкин

Анализчилар, явропа комитети сәйшәнбә күни елан қилидиған доклатта хитай кишилик һоқуқ хатирисиниң мәлум саһәләрдә бир аз илгирләшкә еришкәнликини тилға алидиғанлиқини билдүрмәктә. Лекин хитай обзорчиси ли хоң күәнниң әскәртишичә, хитай кишилик һоқуқ хатирисидә һечқандақ илгирләш болмиған. У, явропа иттипақи доклатта хитайни хапа қилидиған сөзләрни ишлитишни халимаслиқи мумкин, дәп көрсәтти. Ли хоңкүән, "сиясәтчиләр арисида чоқум төвәндикидәк муназириләрниң болуши чоқум. Йәни явропа иттипақи хитай билән сода мунасивитини техиму қоюқлаштуруш үчүн кишилик һоқуқ җәһәттә бәзи яхши сөзләрни қилип, хитай һөкүмитиниң йүз абройини сақлаш. Гәрчә хитай кишилик һоқуқ вәзийитиниң илгирлигән һалда яманлишип кетиватқанлиқини һәммә адәм билсиму, лекин явропа иттипақдики бәзи сиясәтчиләр, болупму кархана саһәсидики күчләрниң мәнпәәтигә вәкиллик қилидиған бәзи сиясәтчиләр хитайниң йүзини қилип, хитай кишилик һоқуқ җәһәттә бәзи илгирләшләргә еришти, лекин бу йәнила йитәрсиз, давамлиқ тиришиш керәк, дәйдиған дипломатик йүз хатирә сөзлирини қилиши мумкин," дәйду. У, " бу сөзләр кишиләрдә явропа иттипақи сода җәһәттики үстүнликни қолға кәлтүрүш үчүн кишилик һоқуқни қурбан қиливетишкә рази икәнликини ипадилиди, дәйдиған тәсират пәйда қилиши мумкин," дәп көрсәтти.

Игиллишимизчә явропа иттипақи сәйшәнбә күни елан қилидиған доклатта хитай пулиниң қиммитини өзгәртиш тоғрисидики чақириқларға йәр бериши мумкин. (Әркин)