Türkiyide xitay mallirining ishghali pütün sahelerge yéyildi


2007.02.01

"Sabah" gézitining 31-chésladiki sanida "xitay ishghali toqumichiliq sahesidin pütün sahelerge yéyildi" témiliq xewer élan qilindi. Xewerning bash abzasida toqumichiliq saheside türkiyige éghir ziyan élip kelgen xitay malliri ishghali yéyilmaqta, statistkilargha qarighanda import qilin'ghan motsiklitlarning 96% i, oyunchuqning 93% i, sa'etning 76%i xitaydin, dep yézilghan.

"Sabah" gézitidiki xewerde mundaq dep yézilghan: "toqumichiliq sahesining qorqunchluq düshmini bolghan xitayning ishghali bashqa sahelergimu yéyilmaqta. Rusiye we gérmaniyidin kéyin türkiyining eng chong import döliti haligha kelgen xitay, üch yil ichide motsiklittin tartip oyunchuqqiche, sapal boyumlardin sa'etkiche bolghan türlük sahelerde bashqa döletlerdin qilinidighan importni nölge chüshürüp, yalghuz özi bu bazarning igisi boldi. Xitay motsiklit ékisportida bazarning 96 pirsentini, oyunchuqta 93% ni qolgha ötküzüwaldi".

Xewerde yézilishiche, türkiye merkez bankisi aldinqi küni ashkarilighan doklatta xitaygha mexsus yer ajritilghan bolup, doklatta munular yer alghan: "xitay bilen bolghan tijaret deslepki kichik tiptiki shirketlerning ezan toqumichiliq mallirini import qilishidin bara - bara zoriyip, qurulush, mashina, métal, métal bolmighan kan mehsulatliri, uchur-alaqe, éléktronik mehsulatlar, qatnash qoralliri qatarliq sahelerge yéyilghan".

Doklatta yézilishiche yene, xitay malliri 3 yil ichide türkiyidiki bezi sahelerni igiliwalghan bolup, 2001- 2003-yilliri arisida motsiklit saheside 1-8 pirsent hessige ige bolghan xitay, 2004- yili bu hessisini 22 pirsentke, 2005-yili 64%ke, ötken yilning deslepki 7 éyida bolsa bu hessisini 96% ke chiqarghan. 2005-Yilighiche 10-20 pirsent arisida bolghan métal buyumlarning importi bolsa 94% ke chiqti. Oyunchuqta 2000-yili 29% bolghan hessisi ötken yil 93% ke chiqti. Xitayning bazar hessisi wélispit, somka chamdanlarda 80 pirsent bolsa, sa'et, muzika eswabliri, tenterbiye boyumliri ichide xitay malliri bazarning tötte üch qismini qolgha ötküziwaldi".

Xitay mallirining türkiye bazirini igilep kétishi türkiye iqtisadigha zor ziyan yetküzüsh bilen birlikte türk xelqining xitaylargha bolghan pozitsiyesinimu özgertmekte. Tijarettiki bu xil tengpungsizliq ikki dölet arisidiki munasiwetke qandaq tesir körsiter? bu heqte köz qarishini élish üchün türkiye - xitay munasiwetliri mutexessisi doktor erkin ekrem ependi bilen téléfon ziyariti élip barduq.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.