Xitay, nobél mukapati komitéti ezalirini néme üchün xitaygha teklip qildi?

RFA Photo / Erkin Tarim
Bu xewer shwétsiye radi'osida bérilgen xewerge asaslinip yézilghan bolup, xewerde nobél mukapati bahalash komitéti ezaliridin ikki kishining ötken yili, üch kishining 2008 - yili 1 - ayda xitaygha teklip qilin'ghanliqini, bu kishilerning pütün chiqimini xitay hökümitining bergenlikini yazghan. Xewerde bu sayahet heqqide sot idarisigha erz bérilgenlikini, shwétsiye sotining buni éniqlawatqanliqi ilgiri sürülgen.
Xewerde sot idarisi mes'ulining radi'ogha bergen bayanatighimu yer bérilgen. Bayanatta mundaq déyilgen: "biz aldi bilen xitaylarning bu kishilerning pütün chiqimini némishqa ötigenlikini éniqlap chiqishimiz kérek. Xitaylar bundaq muhim kishilerge mushu yol bilen tesir körsetmekchimu?"
Nobél mukapatini bahalash komitéti héchqandaq bir pozitsiye bildürmigen.
Xitay tashqi ishlar ministiri bayanatchisi bir muxbirning bu heqte özidin sorighan so'aligha `buningdin xewirim yoq` dep jawab bergen. Xewerde uzun yildin béri nobél mukapati alalmaywatqan xitayning bu qilghanlirining arqa ishik qilishtin bashqa bir nerse emesliki ilgiri sürülgen. Xitay hökümitining bu kishilerni bundaq teklip qilip méhman qilishidiki sewep néme?
Türkiye xajettepe uniwérsitéti oqutquchisi dr. Erkin ekrem ependi xitay hökümitining bu kishilerni teklip qilishidiki sewep uzun yillardin béri nobél mukapati alalmaywatqan xitayning bunimu arqa ishik bilen alarmen dep oylishi we rabiye qadir xanimning nobél mukapatigha ériship qélishining aldini élishtin ibaret ikenlikini éytti.
Dr. Erkin ekrem ependi xitaylarning öz xelqi ach - yalingach bolsimu, chet'elliklerni xitaygha teklip qilip ekilip ulargha güzel yerlerni körsitip ularning közini boyash siyasitining 2000 yildin béri dawam qilip kelgen en'ene ikenlikini éytti.
Dr. Erkin ekrem ependi démokratik döletlerde bu xil ziyaretler, yolsizliq we parixorluq derhal pash bolghachqa buning paydisi yoqliqini, emma xitaydek démokratiye yoq döletlerde bu xil arqa ishiklerning paydisi barliqini éytti.