Хитай мухбирларниң арқа көрүнүшини тәкшүрүш хизмити елип баридикән

• Мухбиримиз әқидәниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

Бейҗиң олимпик комитетиниң хадимлири, 2008 ‏- йиллиқ олимпик тәнтәрбийә мурасимини зиярәт қилишқа илтимас қилған чәтәл мухбирлири үстидә тәкшүрүш елип бериштики мәқсәт, олимпик мурасиминиң бихәтәр елип берилишқа капаләтлик қилиш үчүн, дәп тәкитлимәктә. Бейҗиң олимпик комитетиниң лайиһиләш мәркизиниң мудири яң миңхуй, сәйшәнбә күни чәтәл мәтбуатлириға : "әгәр, чәтәл мухбирлири, арқа көрүнүш тәкшүрүшидин өтмисә, уларниң илтимас тәртипи тохтап қалидикән, бирақ мухбирға мунасивәтлик материяллар хәлқара олимпик тәнтәрбийә комитетиға йоллинидикән."

Хитай бихәтәрлик хадимлириниң билдүрүшичә, мухбирларни тәкшүрүш хизмити бихәтәрликни көздә тутуш һесаблинидикән

Сабиқ бейҗиң шәһәрлик сақчи идарисиниң башлиқи яң миңхуй, хитай бихәтәрлик органлириниң, мухбирларға қарита елип баридиған арқа көрүнүшни тәкшүрүш даирисигә қандақ мәзмунларниң киридиғанлиқи һәққидә сөз ачмиди, у пәқәт, хитай даирилириниң, олимпик мурасиминиң бихәтәрликигә, нормал өткүзүлүшигә тәһдит елип келидиған һәр қандақ кишиниң бейҗиңға келишини тосайдиғанлиқини тәкитлиди.

Мәркизи франсийидики чегрисиз мухбирлар тәшкилатиниң хитай мәсилиси буйичә баянатчиси босейер әпәнди сөзидә мундақ деди": бу мәзкүр тәшкилат, изчил әндишә қилип келиватқан әһвал болуп,әпсуслинидиған йеримиз, хитай йәнә бир қетим хата бир қарар чиқарди, улар өзлириниң илгири “ мухбирларниң әркин зиярәт қилишиға йол қойимиз ” дегән вәдисидә турмиди, бу бизни қаттиқ әндишигә салмақта."

Бейҗиң олимпик комтети хадиминиң тәкитлишичә, йеқиндин буян өткүзүлгән олимпик мурасимлирида, саһибхан дөләтләрниң һәммиси мәтбуат мухбирлири үстидин арқа көрүнүш тәкшүрүши елип барған, шуңа бейҗиңниң бу һәрикитигә әҗәблиниш һаҗәтсиз икән.

Бирақ, босейер әпәндиниң қаришичә, хитайниң демократ бир дөләт әмәслики, болупму хитайниң давамлиқ һәр хил чариләрни ишқа селип, һөкүмәтни тәнқидләйдиған мухбирларниң паалийәтлиригә тосқунлуқ көрситиши, нөвәттә чегрисиз мухбирлар тәшкилатила әмәс, бәлки башқа хәлқара кишилик һоқуқ тәшкилатлириму әндишә қиливатқан мәсилә икән.

Чегрисиз мухбирлар тәшкилатиниң қариши хитай бихәтәрлик хадимлириниң қаришиға охшимайду

" Мисал қилип көрсәтсәк, гритсийә бир демократик дөләт, гритсийә һечқачан сиясий сәвәб түпәйли мухбирларниң әркинликигә тосқунлуқ йәткүзмәйду. Хитай болса демократик дөләт әмәс, хитай чәтәл мухбирлириниң саяһәт қилишиға, зиярәт хатириси қалдурушиға рухсәт қилмайду, шуңа бу тамамән бир - биригә охшимайду."

Униң ейтишичә, гәрчә бейҗиң даирилири, ахирқи һоқуқ хәлқара олимпик комитетиға тәвә дәп билдүргән болсиму, әмма хәлқара олимпик комитетиниң, бейҗиңниң қаршилиқ көрситишидин мустәсна һалда өз алдиға мустәқил һалда қарар чиқиралиши һазирқи әң муһим мәсилә һесаблинидикән.

" Һазир барғансери ениқ болмай келиватқини, хәлқара олимпик комитетиниң зади ким тәрәптә туруш мәсилиси, йәни хитай һөкүмити тәрәптиму ? яки ахбарат әркинлики тәрәптиму? улар бу тоғрулуқ өзлириниң иниқ мәйданини билдүргини йоқ, мән бу җәһәттә әлвәттә хәлқара олимпик комитетиниң ахбарат әркинликини яқлишини үмид қилимән, лекин мән улар чоқум шундақ қилиду дәп кесип ейталмаймән."

Мөлчәрләшләргә қариғанда, 2008 ‏- йиллиқ бейҗиң олимпик мурасими мәзгилидә, 28 миң чәтәллик мухбир хитайға киридикән, буниң ичидә һазир тәхминән 12 миң мухбир олимпик мәйданиға кирип зиярәт қилиш кинишкисигә илтимас сунған. Чәтәл мәтбуатлириниң билдүрүшичә, хитай даирилири чәтәл мухбирлирини тизимлаш санлиқ мәлумат амбири тәсис қилған, улар мухбирларни " достанә болмиған мухбирлар " вә " достанә мухбирлар " дәп икки гуруппиға айриған. Бирақ хитай ташқи ишлар министирлиқиниң хадимлири бу һәқтики қарашларни инкар қилған.

Көзәткүчиләрниң қаришичә, хитай даирилири мухбирларниң зиярәт қилиш әркинликини олимпик өткүзүлүватқан мәзгилдиму чәкләйдикән

Америкида яшаватқан язғучи, җаң тәнлияңниң билдүрүшичә, хитай өзлири яхши көрмигән чәтәл мухбирлириға чеградин кириш визиси беҗирип бәрмәйдикән, бундақ ишлар илгири көп қетим йүз бәргән болуп, бу хитайниң мухбирлар иккигә айрип тизимлаш елип барғанлиқини испатлап берәләйдикән.

" Әгәр мән хата әстә тутмиған болсам, илгири хитай даирилири әркин асия радиоси мухбирлириниң хитайға берип зиярәт қилишини рәт қилған иди, шуңа мән ойлаймән, әгәр улар конкретни бир тизимлаш елип бармиған болса, улар зади кимни рәт қилип, кимни рәт қилмаслиқта қейинчилиққа учрайду. Чүнки қарар чиқириш үчүн бир асас керәктә."

Җаң тәнлияңниң ейтишичә, 2008 ‏- йиллиқ олимпик мурасиминиң саһибханлиқини қолға кәлтүрүштин бурун, хитай һөкүмәт хадимлири мухбирларға әркин зиярәт қилиш һоқуқи беридиғанлиқи һәққидә җар селип кәлгән. Бу йил киргәндин буянму хитай чәтәл мухбирлириниң хитай чегриси ичидә әркин зиярәт елип баралайдиғанлиқини елан қилған, бирақ, әмәлийәт уларниң бу вәдилириниң риаллиқ әмәсликини испатлап бәрмәктә. Униң қаришичә, бейҗиңда олимпик мурасими өткүзүлүватқан мәзгилдиму, хитайда мухбирларни зиярәт қилиштин тосаш қилмишлириниң йүз бериши турған гәп икән. (Әқидә)