Shwétsiye axbaratliridiki olimpik heqqidiki munaziriler

• Muxbirimiz yalqunning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xitayda ötküzülmekchi bolghan 2008 - yilliq olimpik musabiqisini ötküzidighan künining yéqinlishishgha egiship shwétsiye axbaratliri we herxil tor betliride 2008 - yilliq olimpikni bayqut qilish kérekmu - yoq dégen témida her xil munaziriler boluwatidu. Bu munazirilerning omumi yölünüshi xitayda ötküzülmekchi bolghan olimpikni bayqut qilishni asasiy téma qilghan bolup, ular mundaq dep qaraydu, gerche xitayda iqtisadi yüksilish boluwatqan bolsimu, biraq muhit bulghinish, insan heqlirini depsende qilish kündin ‏ - kün'ge éghirlishiwatidu.

Xitaydin ibaret kommunistik partiye kontrolliqidiki bir diktator dölette olimpik musabiqisini ötküzüsh xelq'araliq tenterbiyining büyük shan sheripige dagh keltürgenlik,36 - we 80 ‏ - yili gitlér gérmaniyisi we sowét ittipaqi olimpik musabiqisidin paydilinip, özini qandaq köz - köz qilghan bolsa, bu qétim xitayning olimpikni ötküzüshige qarap turush oxshashla bir diktaturning özini körsitishige yol qoyghan bilen barawer. Biz xitayning diktator ikenlikini étirap qilimiz, emeliyette diktaturluq bolsa fashistliq démektur. Xitayda fashistliqqa yatidighan insanlargha naheq ölüm jazasi bérish, uzun yil türmilerge solap quyush, éghir jismaniy emgekke sélish, türmilerde urup - qiynash, söz erkinlikini boghush, axbarat wastilirini qattiq cheklesh qatarliq jinayetler hélihem mewjut. Biz peqet olimpikni bayqut qilish arqiliqla bu xil qilmishlargha shérik bolup qélishtin saqlinip qalimiz.

Xitay özliri dewatqan sotsiyalizmdin roshen perqlinidu

Munazirige qatnashqan biri shwétsiye uchurliri dégen gézitning tor bétide élan qilghan maqaliside mundaq dep yazidu:xitay olimpiktin paydilinip dunyagha bashchi bolush chüshini körüwatidu, biz olimpikni bayqut qilish arqiliq xitaygha buning ré'alliqqa aylinishining qanchilik qiyin ikenlikidin séginal bérip quyishimiz kérek ". Munazirige qatnashqan bir ayal bir mundaq dep yazidu " kishiler xitaydiki olimpik musabiqisini körüshni oylaydu, men xitaygha bérip emes,belki téléwizorda körüshnimu özümge rawa körmeymen, chünki xitaydiki muhitning bulghinishi, kichik haywanlarning rehimsizlerche öltürülüshi, balilar we ayallarning xorlinishi we ularning rayon atlap sétilishi ademni tolimu bi'aram qilidu. U yene mundaq dep yazidu " shwétsiye sotsiyalizm dep atiliwatqan xitaydinmu bekrek sotsiyalizm tüzümide,biraq shiwétsiyede xitayda yüz biriwatqan ishlarning héchqaysisi mewjut emes, eng addiysi özini sotsiyalizm dep atawatqan xitayda balilarning oqush heqqimu heqsiz emes, bashlan'ghuchning yuqiri yilliqidiki bir oqughuchining yilliq oqush heqqi 600 kron bolsa, töwen yilliqidiki bir oqughuchining oqush heqqi 400 kron, emma xitay nopusining asasiy salmiqini igileydighan bir déhqanning yilliq kirimi aran 1500 kron. Emeliyette xitay özliri dewatqan sotsiyalizmdin roshen perqlinidu.

68% Shwétsiyilik : xitay olimpikni ötküzüsh hoquqigha ige emes

Shwétsiye axbaratlirida bu xil munazirilerdin sirt yene bir qanche tor betliride xitaydiki olimpikni bayqut qilish kérekmu ‏ - yoq dégen témida kishilerning rayini sinash élip barghan. Bularning ichide "shwétsiye uchurliri", shwétsiye kündüzi" dégendek nopuzluq gézitlerning tor betliride élip bérilghan kishilerning rayini sinash netijisi xitayda ötküzülmekchi bolghan olimpikke qarita kishilerning naraziliqini téximu éniq ipadiligen.Mesilen ":shwétsiye uchurliri "gézitining ray sinash pa'aliyitige hazirghiche 3800 kishi qatnashqan bolup "bularning 68% xitay olimpikni ötküzüsh hoquqigha igimu dégen so'algha "yaq" dep jawab bergen." Shwétsiye kündüzi"namliq gézitning tor bétide élip bérilghan ray sinashqa hazirghiche 1700 kishi qatnashqan bolup %62 kishi "shwétsiye xitaydiki olimpikni bayqut qilishi kérekmu" dégen so'algha he'e, dep jawab bergen.

Emma shwétsiye olimpik komitéti yéqinda bergen bayanatida,shwétsiye olimpik komitétining xitaydiki olimpik musabiqisini bayqut qilish niyitining yoqluqini bildürgen bolup, shwétsiye olimpik komitétining bashliqi stépan léndéberiy mundaq deydu " xitaydiki muhitning nacharliqi sewebidin bir qisim döletler tenheriketchilirining xitayda turidighan künini azaytish üchün amal bar kéchikip baridighanliqini bildürüwatidu, emma biz undaq qilmaymiz. Biz xuddi burunqidekla muhim musabiqiler bolushtin bir qanche kün baldur barimiz. Biz olimpikte yaxshi netije élishqa jiddiy teyyarliqta.

Néme üchün 36 ‏ - yildiki olimpiktin sawaq almaymiz ?

Stipan lindberyning sözini tenqid qilghuchi biri gézit yüzide maqale élan qilip mundaq deydu " xitay dunyadiki ölüm jazasini eng köp ijra qilidighan dölet. Xitayda kishilerning bixeterliki kapaletke ige emes, hayat her zaman tehdit astida. Erkinliktin söz échish esla mumkin emes. Shundaq turughluq biz néme üchün 36 ‏ - yildiki olimpiktin sawaq almaymiz ? xelq'ara kechürüm teshkilati, insan heqlirini közitish teshkilati, xitaydiki insan heqliri teshkilati qatarliq xelq'araliq insan heqliri teshkilatliri her da'im xitay heqqide doklatlarni élan qiliwatidu. Men shiwétsiyediki erbaplardin yeni, shwétsiye tenterbiye ministiri, léna adélson, bash wezir fridérik réyifélt, memliketlik tenterbiye jem'iyitining bashliqi karin matson, shwétsiye olimpik komitétining bashliqi stépan léndbery qatarliqlardin shuni sorimaqchimenki, ular mushundaq insan heqliri doklatlirini oqumdighandu ? men ularningmu olimpikni bayqut qilish terepdari bolushini arzu qilimen. (Yalqun)