Xitayning ichkiri ölkiliridin xitay oqughuchilar Uyghur éligha kelmekte

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xitayning ichkiri ölkiliridin Uyghur éligha yardem bérish nami bilen xitay yashlirini élip kélip ishqa orunlashturush dawamlashmaqta.

Ötken heptide 240 neper aliy mektep püttürgen sendongluq yash ürümchige yétip kelgen bolup, bular xénen we gensudin kelgen bashqa 300 ge yéqin yash bilen birleshtürülüp, shinjang yéza igilik uniwérsitétida qisqa muddet terbiye körgendin kéyin bir yildin ikki yilghiche bolghan muddet bilen ma'arip, sehiye, teptish qatarliq her qaysi sahelerde xizmet qilidiken. Bu ehwal chet ellerdiki bir qisim Uyghur ziyaliylirining inkaslirini qozghidi.

Qahar barat: sendungluqlar Uyghur élini igilimekte

Uyghur élidiki axbarat wasitiliri tarqatqan, 2007-yilliq gherbni échishqa yardem bérish pilanigha bina'en ötken heptide mexsus sendung ölkisidin 240 nechche neper yashni Uyghur éligha élip kélishi közetküchilerning diqqitini jelip qilghan bolup, nöwette, Uyghur élidiki hökümet, partiye organliridin bashqa köpligen karxana we soda shirketlirining sengdongdin kelgen xitaylar teripidin igiliniwatqanliqi, Uyghur élining sendongning ishlep chiqarghan mallirini satidighan we erzan bahaliq xam eshya alidighan bazisigha aylinip qéliwatqanliqi heqqidiki inkaslar peqet Uyghurlar arisidila emes, belki Uyghur élida turiwatqan xitaylar arisidimu dawamlashmaqta.

Amérikining florida shtatidiki bir tetqiqat ornida ilmiy pa'aliyetler bilen shughulliniwatqan doktor qahar barar ependining éytishiche, mezkur sendongluq yashlarning Uyghur éligha kélishi yurtdéshi wang léchü'enning qollishigha ériship, özlirining kelgüsini tikleshni meqset qilishi bilen munasiwetlik.

Qahar barat ependining tehlil qilishiche, yéqinqi zamanda Uyghur éligha hökümranliq qilghan xitay millitarstliri yeni zozongtang, yang zéngshing, jin shurén we shéng shisey qatarliqlarning hemmisi uchigha chiqqan yurtwazlar bolup, ular bir tereptin Uyghur qatarliq yerlik milletlerge milletchilik közi bilen qarisa, yene bir tereptin özlirining hoquqlirini we imtiyazlirini mustehkemlesh üchün etrapigha öz yurtliridin kelgen xitaylarni tartip, bashqa ölkilerdin kelgen xitaylarni chetke qaqqan. Mesilen, yang zéngshing gensu we yünnenliklerni yénigha tartip, xunenliklerni chetke qaqqan we bashqilar.

Dilshat réshit: bu köchmen yötkesh siyasitining bir qisimi

Ichkiridiki aliy mekteplerni püttürgen yashlarni chégra rayonni tereqqi qildurushqa yardem bérishke élip chiqish we ularni muwapiq orunlashturush uzun yillardin buyan dawamlishiwatqan xitay hökümitining Uyghur éligha xitay ziyaliylirini yötkep makanlashturush siyasitining bir qisimi bolup, bu her dewrde her xil namlar bilen emelge ashurulmaqta. Lékin, dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat réshit aliy mektep püttürgen xitay yashlirining yardemge élip chiqishning emeliyette köchmen yötkesh siyasitining bir qisimi ikenlikige tebir berdi.

Dilshat réshitning qarishiche, yéqinda Uyghur aptonom rayonluq hökümet, ma'arip we partiye organlirining rehbiri kadirliri qatnashqan bir yighinda bu yil Uyghur élide oqush püttürgen oqughuchilarning sanining ötken yilidikidin éship ketkenliki, ularni ishqa orunlashturushningmu muhim mesile boluwatqanliqi otturigha qoyulghan, démek, her yili köpligen Uyghur oqughuchilar ichkiri we Uyghur éli tewesidiki mekteplerni püttürgen bolsimu, xizmet tapalmay, ish kütüp turidu, mundaq ishsiz Uyghur yashlirining sani her yili hessilep ashmaqta.

Doktor qahar barat ependining qarishiche, eger béyjing rehberliri Uyghur élida dawamlishiwatqan bu xil tengsizlikke chek qoymisa, aldi bilen yerlik milletlerdin bolghan yashlarni ish orunliri bilen teminlimey, ish orunlirini xitaylargha bérip, uning eksiche Uyghur qizlirini ichkirige erzan emgek küchi supitide élip bérishni dawamlashturiwerse téximu murekkep mesililerge yoliqidu. (Ümidwar)