Xitay, ottura asiya döletliri bilen bolghan alaqilirini mustehkemlimekte

Süret, 2009 - yili 15 - öktebir, tajikistan bash ministiri aqil aqilow bilen xitay bash ministiri wén jyabaw shashxey guruhi yighinida birge.

Bu qurulushlar üchün, xitay peqet düshenbidiki éléktir istansisi qurulushigha 400 milyon amérika dolliri serip qilghan bolup, xitayning tajikistandiki oxshash bolmighan qurulushlargha salghan omumiy meblighi 2 milyard amérika dolliridin éship ketken.

Tajikistandiki iqtisadshunaslar "tajik - xitay" munasiwetliri kündin - kün'ge rawajlanmaqta, buning asasi xitayning tajikistandiki aptomobil, tömür yol, éléktir istansisi qatarliq qurulushlargha alahide iqtisadiy meblegh serip qilishidin meydan'gha kelgen" déyishidiken.

Amérika awazi radi'osi özbék bölümining bu heqtiki uchurida yuqiriqi melumatlar ilgiri sürülgen bolup, sowétler ittipaqi yimirilgendin kéyin, xitayning ottura asiya döletliride qurghan yol qurulushi 80 din éship ketken. Tajikistanliq tarixchi we jem'iyetshunaslar döletning namratliqi tüpeyli meydan'gha kelgen charisizliq, xitayning tajikistanda igilikini tiklishige qolay imkaniyetlerni yaritip bermekte déyishidiken.

Tajikistanliq özbék alimi jurnalist ilham yüsüpow bu heqte amérika awazi radi'osigha mundaq dégen: "xitay tajikistanning bayliqlirigha ige bolush üchün heriket élip bériwatidu, xitayning büyük yipek yoli tiklesh niyiti toghrisidiki gep sözler tarqilip yüridu, méning nezirimde xitay tajikistan'gha xojayinliq qilish we sabiq sowét impériyisining ornini igilishke urunmaqta, hazirgha qeder xitay tajikistanning bedexshan shehiridin 100 ming géktar yerni élip boldi, buni köpchilik tajik xelqi bilmeydu. Asi'a - plus géziti xitayning tajikistan yerlirige köz tikken jaylirining xeritisini élan qildi, xeritide bedeshxanning yérimidin köp yéri körsitilgen. Xitay tajikistan'gha qarita nahayiti mekkarliq bilen siyaset yürgüzmekte."

Oxshashla bu heqte amérika awazi radi'osining ziyaritini qobul qilghan meshhur tajik réjissori barzu abdurazzoqow, " xitay bilen barawer asasta ish élip bérishqa közüm yetmeydu, mesilen tajikistan bazirida tijaret qilip yürgen afghanlardin endishe qilmisaqmu bolidu, chünki ular bizge yéqin we biz bilen birge, emma xitaylar xeterlik, xitay tajikistan'gha uzaqni közlep turup kirip kelmekte, tajikistan'gha kirgen xitaylar bu yerni hergiz tashlap ketmeydu," deydu.

Türkiye koch uniwérsitétining proféssori, ottura asiya ishliri mutexessisi témur ghoja ependining bildürüshiche, ottura asiyadiki 5 döletning musteqilliqqe érishkenliki xitayni qattiq endishilendürgen bolup, bu tüpeylidin xitay ottura asiyagha qarita öz siyasiy istratégiyisini belgiligen.

Dr. Tömür ghoja ependi xitayning tajikistanni öz ichige alghan ottura asiya döletlirige qarita maddi yosunda munasiwet qurup, bir yaqtin ottura asiya döletlirining zéminige köz tikkenliki, yene bir yaqtin bu döletlerdin sherqiy türkistan mesiliside xitayning siyasitini qollishini qolgha keltürüshke dawamliq tirishiwatqanliqini tekitlidi.

Ottura asiya mesililiri közetküchiliri, xitayning ottura asiyadiki döletler qatarida tajikistanni iqtisadiy layihiler arqiliq özige qaritip kéliwatqanliqini xulasilimaqta.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.

• Print
• Hembehr
• Ewetish

Barliq pikir - bayanlarni körüsh.

• Bügünki anglitish
• Ilgiriki anglitishlar