'Xitay, qeshqer qedimiy shehirini qoghdashning ornigha, uni yer bilen yeksan qilmaqchi'
Muxbirimiz jüme
2009.06.02
2009.06.02

Süretler www.nytimes.com Din élindi. Aptori maykil waynis
29 - May nyuyork waqit gézitide bérilgen "Xitay qeshqer qedimiy shehirini qoghdashning ornigha, uni yer bilen yeksan qilmaqchi" Namliq maqalide aptor maykil waynis, qedimiy yipek yolining muhim tügünige jaylashqan, tarixta nechche chöküp we nechche qayta güllen'gen bu qedimiy sheherning yene weyran bolush girdabida turghanliqini bayan qilin'ghan.
Maqalide tarixchi we arxitéktor jorj michélning " qedimiy yipek yolidiki bostanliq sheher qeshqer" namliq kitabidiki qeshqer " ottura asiyaning her qandaq yéridikige qarighanda eng yaxshi saqlinip qalghan islamche en'eniwi sheherlerning eng tipik ülgisi" dégen qurlar neqil qilin'ghan we " sheher emeldarlirining bildürüshiche, kelgüsi besh yil ichide ular bu sheherning güzellikige tesir körsitip turghan 85 pirsent yérini chaqidiken" déyilgen.
Xitay hökümet da'irilirining qedimiy qeshqer rayonini chéqip yötkeshte körsetken birdin - bir bahanisi kona kések öylerni chéqip yötkep " yer tewresh apitining aldinqi élish" bolup, gérmaniyide yashaydighan siyasiy pa'aliyetchi sherqiy türkistan birliki teshkilatining re'isi küresh ataxan mezkur bahanining xitay hökümitining Uyghurlarning maqulluqini qolgha keltürüshtiki yüze charisi ikenlikini ilgiri sürdi.
Mezkur maqalini oqughandin kéyin, kaliforniyilik in'gliz tili teleppuz mutexessisi we r'id institutida dinshunasliq boyiche bakalawirliq unwani alghan Miri'am j wud xanim amérika prézidénti barak obamagha mektup yollap, prézidént obamani qedimiy qeshqerni qoghdap qélishta tedbir qollinishqa dewet qilghan we gerche xitay köp miqdardiki amérika dölet zayomini sétiwalghan dölet bolsimu, emma xitayning mezkur salahiyiti, bizni pütkül insaniyet a'ilisige, biz hemmimizge tewe bolghan medeniy miraslarning chéqilishqa qarshi pikri bayan qilishtin tosup qalmasliqi kérek" dep xitab qilghan.
Qeshqer qedimiy shehirining chéqilishigha, bir qisim xitay ziyaliylarmu qarshi pikir bayan qilghan bolup, maqalide körsitilishiche, béyjinggha jaylashqan ammiwi teshkilat medeniy miraslarni qoghdash merkizining diréktori wu li" medeniy we tarixi nuqtidin élip éytqanda , ularning mezkur pilani intayin exmiqane bolup, yerlik xelqning nuqtisidin éytqanda bu wehshiyane heriket" dep körsetken.
Qedimiy qeshqerning chéqilishigha nisbeten endishilirini otturigha qoyghan siyasiy pa'aliyetchi küresh ataxan, qeshqer qedimiy shehirining chéqilishi bilen uninggha yandashqan bir idé'ologiyining weyranchiliqqa uchraydighanliqini bildürdi.