Хитай һөкүмити мәтбуат контроллуқини күчәйтмәктә

• Мухбиримиз әқидәниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

Хоңкоңдики җуңго кишилик һоқуқ вә демократийә учур мәркизиниң ашкарилишичә, хитай һөкүмити 17 ‏- нөвәтлик қурултайниң ечилиш һарписида, мәтбуатларға қаратқан контроллуқини күчәйткән. Мөлчәрләшләргә қариғанда 100 дин артуқ радио - телевизийә программилири тохтитилған.

Мәтбуат контрол қилинди 17 - қурултайниң тәйярлиқлиридин биридур

Хоңкоңдики җуңго кишилик һоқуқ вә демократийә учур мәркизиниң хәвәрлиридин мәлум болушичә, җяңсу өлкиси нәнҗин шәһиридила 12 радио истансисиниң программилири аңлитиштин тохтитилған болуп, сәвәби нәнҗиндики бир радио истансисиниң кечилик программисида, радио аңлиғучиларниң мәзкур радио истансисиниң һәқсиз телефон линийисигә телефон уруп, җинси алақә вә җин шаятунлар һәққидә мухбирдин соал сориған. Радио - телевизийә башқуруш идариси, радио аңлиғучиларниң бу хил мәзмунлар һәққидә тохтилиши " сағламлиқ" тин дерәк бәрмәйду дәп қариған. Болупму хитай мәркизи һөкүмитиниң 17 ‏- нөвәтлик қурултийи ечилиштин бурун, сиясий вәқә йүз бериштин әндишә қилған.

Биз , нәнҗин радио ‏- истансисиниң хәвәрләр қанили, қатнаш қанили, музика қанили, турмуш қанили шуниңдәк иқтисадий қанили қатарлиқ бир қанчилиған қаналлириға телефон уруп, пәқәт хәвәрләр қанилиниң елан сәһиписиниң мәсули билән алақә бағлиялидуқ.

Биз униңдин, " нәнҗин шәһиридики радио ‏- истансисида 12 қаналниң программиси аңлитиштин тохтитилипту, буниң сәвәби немә ? " дәп соридуқ.

У бизгә җаваб берип, " мән сәвәбини ениқ билмәймән, мән пәқәт елан программисиға мәсул " деди.

Биз униңдин йәнә" елан программисиға дәхли йәттиму ? " дәп соридуқ .

У, " яқ " дәп җаваб бәрди.

Нәнҗин шәһиридики бир пуқра зияритимизни қобул қилип мундақ деди " мениң радио программилиридики өзгиришләрдин хәвирим йоқ , әмма йеқиндин буян телевизийә программилирда чоң өзгиришләр көрүлүватиду. Мәсилән һазир хоңкоң телевизийә истансиси " сумруғ " ниң программилирини көрәлмәйватимиз."

" Җуңго деңиз ‏- окян гезити" ниң сабиқ пешқәдәм мухбири чу әйзоңниң билдүрүшичә, хитайда һәр қетим қурултайға охшаш муһим йиғинлар ечилиштин бурун, мәтбуат контроллуқи қаттиқ күчәйтилидикән.

" Һәр қетим , қурултай ечилиштин бурун, бир қисим радио ‏- телевизийә программилири рәткә селиниду яки болмиса бир мәзгил тохтитилиду, мениңчә бу әһвал 17 ‏- нөвәтлик қурултай өткүзүлүп болғандин кейин әслигә келиши мумкин, радио истансилиридики достларниң ейтишичә, программилар рәткә селинидикән."

Бейҗиң хоңкоң телевизийилириниму контрол қилмақта

Хоңкоңдики җуңго кишилик һоқуқ вә демократийә учур мәркизиниң билдүрүшичә, җуңго һөкүмити 7 ‏- айдин буян, тәйвән вә хоңкоңниң хитай тилида берилидиған радио программилири кашилиға учриған, мөлчәрләшләргә қариғанда хитай армийиси деңиз қирғиқидики радио программилириға кашила қилиш һәрикити елип барған болуп, бу хил кашила 17 ‏- қурултай ахирлашқичә давамлишидикән.

Бу һәқтә тохталған чу әйзоң йәнә мундақ деди: " радио аңлитишлирида кашила пәйда қилиш әһвали давамлиқ учрап туриду. Мән бирқанчә күн илгири бейҗиңда деңиз қирғиқидин берилидиған программиларни қәтий аңлиялмидим, бу хил аңлитишларни чәт йезиларда туруп аңлиса болиду. Чүнки бу җайлар кашила пәйда қилиш районидин йирақ болғанлиқи үчүн, әмма интернет торида аңлаш мумкинчилики бар, һөкүмәтниң мәқсиди, сирттин келидиған ахбарат мәнбәәлирини тосуш."

Чу әйзоңниң ейтишичә, һазир хәлқ орган мәтбуатлири йәни, мәркизи телевизийә истансиси, мәркизи хәлқ радио ‏- истансиси, хәлқ гезити, шинхуа агентлиқи дегәнләрниң хәвәр вә программилирини көрүшни халимайдикән. У сөзидә " хәлқ һазир пүтүнләй ойғанди, интернет тори, янфонларда қисқа учур йоллаш вә ағзаки учур тарқитишлар җуңго хәлқи арисида омумлишип қалди. Қәйәрдә бир чоң вәқә йүз бәрсә, интернет тори вә янфон арқилиқла наһайити тез хәвәрдар болғили болиду. Һөкүмәт органлириниң мәтбуатлирини сақлап туридиған әһвал тамамән йоқ " деди.

Әркин асия радиосини аңлашму қаттиқ тосқунлуққа учрайду

Дуня уйғур қурултийиниң баянатчиси дилшат решитниң билдүрүшичә, уйғур елида " әркин асия " радиоси изчил кашилиға учрап кәлгән болуп, уйғур хәлқи мәзкур радиониң программилирини кашилисиз аңлиялмайдикән. Болупму чәтәл мухбирлириниң бу земинда зиярәт елип бериши, әзәлдин қаттиқ тосқунлуқларға учрап кәлмәктә икән. (Әқидә)