Rusiye-xitay birleshme herbiy manéwiri bashlandi

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Xitay azadliq armiyisini qomandani lyang gu'anglyé we rusiye armiyisi qomandani yuri baluyéwisky rusiyining wladiwostok shehiride . AFP

8-Ayning 18-küni rusiye bilen xitayning "tinchliq wezipisi-2005" dep atalghan tunji qétimliq birleshme herbiy manéwiri resmi bashlandi. Bir heptige sozulidighan mezkur birleshme manéwirge ikki döletnining quruqluq, hawa we déngiz qisimliridin 10 mingdin artuq esker we ofitsérning qatnishishi belgilen'gen bolup, rusiye terepning manéwirge ishtirak qilidighan esker sani xitayningkidin azraq, yeni jemiy 1800 neper bolidu.

Rusiye –xitay birleshme herbiy manéwiri asasliq üch basquch boyiche élip bérilidu. Birinchi basquch rusiyining wladiwostok shehiri etrapida bashlan'ghan bolup, buningda ikki terepning yuqiri derijilik herbiy rehberliri uchriship, herbiy bixeterlik mesililiri we manéwirning pilanliri heqqide pikir almashturushni meqset qilidu.

Ikkinchi basquch 20-awghust küni bashlinip, manéwir rusiye tewesidin xitayning shendong ölkisidiki chingdaw etrapigha yötkilidu. Buningda ikki terep qoshunlirining manéwir rayonigha toplinish we tarqilishidin ibaret meshiq xaraktérliq manéwir sheklide élip bérilidu.

3- Basquch 23-awghust küni bashlinip 25-awghust axirlishidu. Bu mezkur manéwirning eng yuqiri pellisi bolup, buningda parashotchi qisimlarning belgilen'gen nuqtilargha toplinip hujum qilishi we déngiz armiyisining quruqluqta jeng qilghuchilirining quruqluqqa chiqish opératsiyisi we bashqa her xil urush heriketliri körsitilidu hemde rusiye we xitay shuningdek shangxey hemkarliq teshkilatigha eza döletlerning herbiy emeldarliri neq meydan'gha kélip, manéwirni közdin kechüridu.

Bu qétimqi manéwirning chiqimlirini xitay zimmisige alghan

Amérika awazi radi'osining igiligen uchurigha qarighanda, bu qétimqi manéwirning barliq chiqimlirini xitay zimmisige alghan. Rusiye qoralliq küchliri bash qomandanliq shitabining bashliqi général armiye yuri balu'éwsikiy bilen xitay armiyisi qomandanliq shitabining bashliqi général polkownik lyang gu'angli uchriship, mezkur manéwirge birlikte rehberlik qilghan hemde ular bu qétimqi manéwirning ehmiyitini yuqiri bahalighan.

Rusiye armiyisi bash qomandanliq shitabining bashliqi général armiye balu'éwksiy eslide rusiyining xitaydin ikki hesse köp esker chiqirip, manéwirge qatnashturushigha tamamen qadir ikenliki, biraq buning zor iqtisadiy chiqim telep qilidighanliqi tüpeylidin, buningdin waz kechkenlikini bildürgen.

Bu manéwirning tüp meqsiti heqqidiki inkaslar her xil bolmaqta

Bu manéwir xelqara jemiyetning diqqitini qozghighan bolup, herbiy ishlar közetküchiliri rusiye bilen xitayning her ikkilisining buningdin közligen meqsiti barliqini otturigha qoymaqta. Bir qisim közetküchiler xitayning bu manéwir arqiliq rusiyining küchidin paydilinip teywen'ge tehdid sélishni meqset qilidighanliqini bildürse, yene beziler xitayning yaponiyigimu signal bermekchi boluwatqanliqini chüshendüridu, chünki xitay amérika bilen yaponiyining ortaq qoghdinish istratégiyilik pilanidin narazi bolghan bolup, bu pilan da'irisige teywen boghuzi mesilisimu kirgüzülgen. Xitay özining rusiye bilen birliship, bu rayonning bixeterlikini qoghdash wezipisini zimmisige alidighanliqini körsetmekchi bolghan. Biraq, xitay we rusiye herbiy rehberliri bu manéwirning bashqa her qandaq döletke tehdid sélishni meqset qilmaydighanliqini bildürgen. Xitay qomandani lyang gu'angli bolsa, bu manéwirning térrorizm, diniy esebiylikke qarshi birlikte küresh qilish ramkisi astida élip bérilidighanliqini chüshendürgen.

Rusiye terepning meqsiti, özlirining ilghar herbiy téxnikilirini namayish qilip, bir tereptin xitayning sétiwélish qizghinliqini qozghash bolsa, yene bir tereptin rusiye armiyisining qudritini, küchlük we yuqiri herbiy téxnikilirini xitaygha hem xelqaragha köz-köz qilishtin ibaret . Xitay siyasiyoni , doktor saw changchingning éytishiche,chünki, xitay rusiyining eng chong qoral xéridari bolup, xitay bilen bolidighan soda rusiye omumiy qoral sodisining 40٪tin ashidu. Qoral sodisi jehette xitayning rusiyige, rusiyining xitaygha éhtiyaji bar.

Xitay özining rusiye bilen bolghan munasiwetlirini ashurup teshwiq qilmaqta

Xitay yéqinqi yillardin buyan rusiye bilen bolghan istratégiyilik hemkarliq munasiwetlirini kücheytishke alahide ehmiyet bergen bolup, yéqinda xitay re'isi xu jintaw ikki qétim moskwani ziyaret qilip, ikki memliketning türlük da'iridiki munasiwetlirini téximu yuqiri kötirishni tekitlidi. Xu jintaw rusiye-xitay sodisining qimmitini 80 milyard dollargha yetküzüshni otturigha qoydi hemde öz munasiwetlirining nahayiti yaxshi ikenlikini medhiyiligen idi.

Kanadiki rusiye-xitay munasiwetliri mutexessisi doktor jang yixun rusiyidiki "xewerler" gézitining ziyaritini qobul qilip, hazir xitayning rusiye-xitay munasiwetliri jümlidin bu qétimqi birleshme manéwirni hedep ashurup teshwiq qiliwatqanliqini, emma rusiye metbu'atlirining bolsa adettikidek mu'amilide boliwatqanliqini körsitip, xitayning bu manéwirdin birer meqsetni közlewatqanliqini eskertken.

Arida ixtilap peyda bolghan

B b s agéntliqining uchurigha qarighanda manéwir jeryanida rusiye bilen xitay terep arisida deslepki ixtilaplar körülgen bolup, kélishim boyiche, xitay muxbirliri we közetküchiliri herbiy manéwirge qatnashqan barliq rusiye qisimlirini ziyaret qilishqa érishken bolsimu emma, xitay terep rusiye zhurnalistliri we közetküchilirining xitay herbiy nuqtilirini ziyaret qilishigha ruxset qilmighan. Netijide, rusiye terep buningdin kéyin xitay metbu'at xadimlirini rusiye herbiy nuqtilirini ziyaret qildurmasliq we rusiye herbilirining xitay muxbirliri bilen sözlishishini cheklesh buyruqi chiqarghan. Xitay terep hetta yaponiye muxbirlirini manéwirni ziyaret qildurmasliq heqqide rusiye da'irilirige telep qoyghan bolsimu , biraq rusiye buninggha qulaq salmighan.

Amérikining boston shehiride turushluq xitay mutexessis doktor saw changching rusiye bilen xitayning meyli qanchilik öz munasiwetlirini medhiylisun we birleshme herbiy manéwir ötküzsun, beribir ularning munasiwetlirining ishenchisizlik asasigha qurulghanliqini, ularning arisida heqiqiy hemkarliqning héchqachan bolmaydighanliqini ilgiri sürdi. (Ümidwar)