Яху интернет ширкити, америка дөләт мәҗлиси вә ши тавниң аилисидин әпу сориди

• Мухбиримиз шөһрәт һошурниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

2007 - Йил 6 ‏- ноябир күни, америка дөләт мәҗлисидә яху интернет ширкитиниң америка дөләт мәҗилисигә ялған мәлумат бәргәнлики һәққидә гуваһлиқ бериш йиғини ечилди, йиғинда, яху ширкәт мәсуллири өзини тәкшүрүп, палата әзалиридин вә зиянкәшликкә учриған хитай жорналист ши тавниң анисидин әпу сориди. Йиғинда сөз қилған палата әзалиридин том лантосниң аччиқ тәнқидлири, йиғинниң диққәт мәркизигә айланди.

яху сахта мәлумат бәргән

Хитай жорналисти шитав, 2004 ‏- йили хитай һөкүмитиниң, ахбарат әркинликини боғуватқанлиқи һәққидики бир парчә доклатни чәтәл мәтбуатлириға йоллап бәргини үчүн, қолға елинған вә 10 йиллиқ қамақ җазасиға йолуққан иди. Кейин, ши тавниң мәзкур паалийитиниң паш болуп қелишиға, яху ширкитиниң хитайниң дөләт бихәтәрлик идариси билән һәмкарлишиши сәвәп болғанлиқи оттуриға чиқип, бултур 2 ‏- айда, америка дөләт мәҗлисидә, бу һәқтә гуваһлиқ бериш йиғини ечилған, у қетимқи йиғинда, яху ширкити, хитайниң ши тавни тәкшүрүш мәқситини чүшәнмәй қалғанлиқини билдүрүп мәсулийәттин мәсулийәттин қачқан иди; униңдин кейинки ениқлашларда, хитай тәрәпниң, мәзкур тәкшүрүш һәққидә, яху ширкитигә, дөләт мәхпийәтликини паш қилиш мәсилисидә тәкшүрүш елип барғанлиқини билдүргәнлики оттуриға чиққан иди.

Том лантос: буйруқ, әмма қануний буйруқ әмәс

Бу қетимқи йиғинда, ширкәт саһиплири җәррй яң билән микайил коллаһан, илгири, ширкәт ичидики хизмәтчиләрниң сәвәнлики түпәйли, шитавниң тәкшүрүлүш җәряни һәққидә, толуқ мәлуматқа игә болалмай қалғини үчүн,бултурқи йиғинда хата мәлумат берип қалғанлиқини оттуриға қойған болсиму, палата әзалири бу сәвәпкә қайил болмиди.

яху ширкити, яхуниң хитай тармиқини хитайдики алибаба ширкитигә сетивәткәнликини оттуриға қоюп, мәсилини хитайдики ширкәт мәсуллириға артишқа урунған болсиму, алибаба ширкитиниң % 39 лик пайдисиға яхуниң ортақ икәнлики вә, яхуниң саһибидин бири болған җәррй яңниң, алибаба ширкитиниң башқуруш һәйәтлиридин икәнлики сәвәплик рәт қилинди; яху ширкити йәнә хитай тәрәпниң тәкшүрүш буйруқидики, дөләт мәхпийәтлики дегән сөздин ениқ тәһдит һис қилалмай қалғанлиқини оттуриға қойған болуп, буниңға том лонтас: "һәрқанчә садда адәмму хитайда дөләт мәхпийәтликини ашкарилаш дегән гәпниң тәһдитини һес қилалайду" дәп рәт қилған. Йиғин җәрянида микайил коллаһан, хитайниң тәкшүрүш буйруқини хитайниң қануний буйруқи дәп тилға алғинида, том лантос, "қанунлуқ буйруқ дәп әмәс, буйруқ" дәп атишини көрсәткән.

Том лантос:яки әпу қилинмас диққәтсизлик вә яки қип - қизил алдамчилиқ

Том лантос сөзидә йәнә, яху ширкитиниң бултурқи гуваһлиқ бериш йиғинидики хата мәлумат бериш мәсилисини " әгәр мәсилини әң яхши тәрәпкә тартип чүшәнсәкму, бу йәрдикиси әпу қилинмас диққәтсизлик; әгәр яманға тартип чүшәнсәк қип-қизил алдамчилиқтур" дегән.

яху ширкитиниң ипадисини аңлап болған йиғин мундақ хуласә чиқарған: яху ширкити, америка дөләт мәҗлисигә ялған мәлумат бәргән; ширкәт мәсуллири бәргән мәлуматниң сахтилиқи паш болғандин кейин, өзлигидин келип, хата мәлуматиға түзүтүш бәрмигән; ялған мәлуматниң сәвәблири һәққидә ширкәт ичидә тәкшүрүш елип бармиған; һич бир хизмәтчиси бу қилмиш тоғрулуқ җазаға учримиған; вә мундақ қилмишниң алдини алидиған һич қандақ бир чарә түзүм һазирғичә оттуриға қоюлмиған. Шуңа яху ширкити, сахта мәлумати үчүн, америка дөләт мәҗлиси авам палата ташқи ишлар комитетидин, америка вә америка хәлқидин ашкара кәчүрүм сориши керәк.

Том лантос, " бай, билимлик әмма пәскәшсиләр"

Том лантос, хуласисидин кейин, ширкәт саһиплири, җәррий яң вә микайил коллаһанға хитап қилип, " силәр пән техника җәһәттә, иқтисадий байлиқ җәһәттә, йүксәк пәллидә туриватқан кишиләр болсаңларму, әхлақий җәһәттә пәс кишиләрсиләр. Арқаңлардики қатарда олтурған момай, әркинлик үчүн күрәш қилған ши тавниң аниси болиду, униңдин әпу соришиңлар керәк" дегән. Буниң билән ширкәт саһиплири орнидин туруп шитавниң аниси гавчиншеңдин әпу сориған.

Бу йиғинда әпу соралғанлар ичидә хитайда охшаш сәвәп билән қолға елинған ваң шиявниңниң аяли ю лиңму бар. Шитавниң аниси сөз қилип, соралған әпу үчүн, миннәтдар икәнликини, әмма әң муһими, хитайда түрмидә йетиватқан оғлиниң тәқдири икәнликини билдүргән; у сәһнидә йәнә хитай һөкүмитигә хитап қилип,оғлиниң қоюп берилишини тәләп қилған. Ваң шиявниңниң аяли болса, "әпу толиму кечиккән бир әпу болди; мениң күтидиғиним әпула әмәс, күтидиғиним, йолдишимниң қоюп берилиши, яху бу хаталиқидин савақ елиши керәк" дегән.

Көзәткүчиләр, бу қетимқи йиғин хуласисиниң ялғуз яху ширкитигила әмәс, ши тав мәсилисиниң әсли җавапкари болған хитай дөлити вә униң тәрәпдарлириғиму қарита бир тәнқид икәнликини билдүрүшмәктә. (Шөһрәт һошур)