Xujintawni yaponiyidiki tibetler bile n Uyghurlar namayish bilen kütüwaldi
2008-Yili 7- may küni qatarning " el jezire" téléwiziye qanili" xitay re'isi xu jintawni yaponiyidiki tibetler bile n Uyghurlar xitaygha qarshi namayish bilen kütüwaldi " dégen témida bir xewer élan qilghan.
Muxbirimiz ömerjan toxti xewiri
2008.05.08
"Bizning xelqimizni öltürmisun"
Xewerde mundaq dégen:" chet'ellerdiki tibetler tibetke höriyet telep qilish we xitaylarning tibette insan heqlirini depsende qilghanliqigha qarshi naraziliq bildürüsh üchün dunyaning herqaysi jaylirida namayishlirini élip bérip keldi. Xitay dölitining re'isi xu jintawning yaponiyige qilghan nöwettiki resmiy ziyariti minglighan kishilerning namayish qilishigha yol achti. Yaponiye paytexti tokyo shehiride minglarche tibetler bilen xitayning gherbidiki musulmanlardin bolghan Uyghurlar xitaylarning tibette élip barghan qanliq basturushigha naraziliq bildürüp keng kölemde namayish élip bardi. Namayishchilar tibetning bayriqini kötürüwalghan we ' bizning xelqimizni öltürmisun' dégen shu'arlarni towlighan. Yene bir tereptin resmiy menbeler tibetlerning rohaniy dahiysi dalay lamaning elchilirining xitay mes'ulliri bilen élip barghan söhbitining netijige érishishke yol alghanliqini sözlimekte."
Tibetlerning ghelibisi
Yene shu küni se'udi erebistanda chiqidighan "okaz " gézitide tibetler bilen Uyghurlarning yaponiyide élip barghan namayishi heqqide bir maqala élan qilin'ghan bolup, mundaq dep yézilghan: " yaponiyide xitay re'isi xu jintawning yaponiyige kelgenliki munasiwiti élip bérilghan namayish tibetlerning her qaysi jaylarda xitaygha qarshi élip barghan namayishlirining biridur. Yérim esirdin köprek waqittin biri özlirining musteqilliqini yoqitip, xitaylarning mustemlikiside ézilgen tibetler mundin burunmu xitay mustemlikisige qarshi bir qanche qétim chong kölemlik namayish élip barghan bolsimu, ularning heriketliri her qétimda qanliq halda basturush bilen xulasilen'gen idi. Mundin bir qanche ay ilgiri tibette élip bérilghan namayishmu qanliq basturush bilen ayaghlashqan bilen buning netijisi körülmekte. Chünki pursetni ghenimet bilgen tibetler özlirige oxshash ézilgen Uyghur musulmanliri bilen birliship, dunyaning her qaysi jaylirida xitayning zorluq - zombuluqlirini xelqi alemge bildürüsh we xelq'ara jama'etchilikining hésdashliqigha érishish ishida ghelibe qilghan boldi. Yaponiyide xu jintaw ziyaritige qarshi élip bérilghan mezkur namayishmu yuqiriqi namayishlarning biridur. Mundin bashqa yene tibetler xitayda élip bérilidighan olimpik tenheriket musabiqisining waqti yéqinliship qalghan bu künlerde xitaylarni heqiqeten tar kochigha qistap qoymaqta. Mana bu heqiqiy ghelibe dégenlik. Tibetler közligen nöwettiki pilanlirini emelge ashurghan boldi."
Tibetler bilen Uyghurlarning hemkarliqi méwe bermekte
Gézitte yene mundaq yézilghan: " hemmige melumki, xitay mes'ullirini dalay lama elchiliri bilen söhbet üstilige olturushqa mejbur qilghan nerse xitayning olimpik mesilisi idi. Gherb döletliri bilen amérika qoshma shtatlirining xitaygha bolghan bésimimu bu mesilide alahide rol oynighan. Xitayning gherbide yashaydighan Uyghur musulmanlirining özliri bilen teqdirdash bolghan tibetlerge hemkarliship, heqqaniy dewalirini we namayishlirini bille élip barghanliqi Uyghurlargha nisbeten chong ijabiyliq we tibetlerge alahide bir yar yölek bolghanliqtur. Shundaqla her ikki xelq üchün ghelibe déyishke bolidu. Uyghurlarmu xuddi tibetlerge oxshash bir qanche qétim qanliq basturulghan we mustemlikining derdini tartqan xelqtur. Bu ikki xelq bir dinda bolmisimu, mustemlikining derdini tartishta teqdirdash bolghanliqi we her ikkisi erkinliktin ibaret ortaq ghayide birleshkenliktin, bularning otturisidiki hemkarliq ijabiyliqlar bilen dawam qilip kelgen. Buni bu ikki milletning danaliqi déyishke bolidu. Chünki birlik ghelibe qilishning kapaliti déyilidu."