Béyjing hökümiti ochuq - ashkara halda téximu köpligen xitay oqutquchilirini Uyghur élide ishleshke ewetmekte

• Muxbirimiz méhribanning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Yéqinda xitay da'irilirining béyjingdin bergen xewiridin melum bolushiche, xitay hökümiti bu yildin bashlap xitay ölkiliridin Uyghur élidiki herqaysi mektep orunlirigha ochuq ‏- ashkara halda jem'iyettin biwaste tallash we yardem puli bérish qatarliq usullarni qollinish arqiliq oqutquchi ewetishke bashlighan. Xewerdin melum bolushiche, yéqinda béyjingdin 25 neper xitay oqutquchini Uyghur élige bérip ishleshke ewetip ularning her birige bir qétimdila 10000 yü'endin qoshumche yardem puli béridighanliqini bildürgen.

"Herqandaq oqutquchi öz meyli we öz ixtiyari boyiche iltimas qilsa bolidu"

Béyjing sheherlik ma'arip komitétining mes'uli yéqinda bu heqte toxtilip, "gerche Uyghur élige oqutquchi ewetish xizmiti 2004 ‏- yilidin bashlinip, bu yil 3 ‏- yili bolsimu, bu qétim biz ilgiriki rayon, san cheklimisidin bösüp chiqip, tunji qétim jem'iyettin ochuq ‏- ashkara biwaste qobul qilish herikitini bashliwettuq. Yeni "herqandaq oqutquchi öz meyli we öz ixtiyari boyiche iltimas qilsa bolidu" dégen belgilimini chiqarduq" dep bildürdi.

Xitay da'iriliri teripidin bérilgen melumatta körsitilishiche, Uyghur élige ewetilidighan bu oqutquchilar mezkur rayonda ishlesh jeryanida, meyli ma'ash jehette bolsun yaki bashqa teminat jehette bolsun özi ishligen mekteptiki bashqa oqutquchilargha oxshash qarilidiken. Buningdin bashqa yene, ular her yili bir qétim öz yurtigha bérip tughqan yoqlash pursitige ige iken.

Uyghur oqutquchilar xizmetliridin ayrilmaqta

Ziyaritimizni qobul qilghan Uyghur élidiki bir aliy mektep xizmetchisi hazir özi ishlewatqan mektepte Uyghur oqutquchilar sanining barghanséri azlap kétiwatqanliqini, mektep ma'arip ishliri ishxanisining he disila, xitay tilida ders ötüshke mejbur boluwatqan Uyghur oqutquchilarning dersini anglap, ularni "xitay tilini rawan sözliyelmeydiken, ötkeldin ötelmeptu " dégen bahaniler bilen ders ötüshtin toxtitip qoyiwatqanliqini hemde ders ötüshtin toxtitip qoyulghan bu Uyghur oqutquchilarning ornigha derhal xitay ölkiliridin kelgen xitay oqutquchilirini orunlashturuwatqanliqini melum qildi.

Ziyaritimizni qobul qilghan bu aliy mektep xizmetchisi xitay ölkiliridin mezkur mektepke kilip ishlewatqan xitay oqutquchilirining mezkur jaydiki turmush shara'iti intayin yaxshi ikenlikini hemde her yili tetilde öz yurtigha bérip ‏-kélip türüwatqanliqini bildürdi.

Xitay da'iriliri teripidin bérilgen bu heqtiki melumatta körsitilishiche, hazir Uyghur élige ewetiliwatqan xitay oqutquchilirining yash -cheklimisi erler 55 yashtin töwen؛ ayallar 50 yashtin töwen bolushi kérek iken. Hemde ular Uyghur élige barghandin kéyin her qandaq dersni ötse bolidiken. Mesilen, bashlan'ghuch mektep derslikini öz ichige alghan matématika, fizika, ximiye, bi'ologiye, tarix, jughrapiye, siyaset we toluq otturining til ‏- edebiyati qatarliq derslerning hemmisini ötüshke ruxset iken.

Qahar barat: xitaylar Uyghur ma'aripimizni yüzde ‏- yüz yoq qilish meqsitige yételmeydu

Uyghur ma'aripchilar, xitay hökümitining Uyghur oqutquchilarning xitay tili sewiyisini bahane qilip nurghunlighan oqutquchilarni ma'arip sépidin yiraqlashturiwatqanliqidek qilmishini eyiblimekte.

Amérikida turushluq uzun yil ma'arip saheside ishligen Uyghur ziyaliysi doktor qahar barat ependi Uyghur élide élip bériliwatqan ma'arip siyasiti heqqide toxtilip "xitay hökümiti hazir stalin dewridiki siyasetke oxshash siyaset qolliniwatidu" dep bildürdi.

Uyghur ziyaliysi doktor qahar barat ependi milliy ma'aripni qoghdap qélishta amalsiz qéliwatqan shara'itta, Uyghur ma'aripining kündin - kün'ge chékinip kétiwatqanliqidin endishe qiliwatqanliqini bildürdi.

Ziyaritimizni qobul qilghan Uyghur ziyaliysi qahar barat ependi "gerche xitay hökümiti ma'aripimizni xitaylashturushqa tirishiwatqan bolsimu, ular hergizmu Uyghur ma'aripimizni yüzde ‏- yüz yoq qilish meqsitige yételmeydu" dep körsetti. (Méhriban)