Xitayda mal bahasi dawamliq örlemdu?

• Muxbirimiz welining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

'Chungching waqit géziti' de 2008 ‏- yil 1 ‏- ayning 3 ‏- küni élan qilin'ghan mal bahasi heqqidiki sanliq melumatlargha qarighanda, 2007 ‏- yilining axirigha qeder chungching shehiride ashliq, gösh, öy yaki öy ijarisi, su, tok we bashqa yéqilghu bahaliri %5.5 Örligen. Bu sheher xitaydiki 36 chong sheherning ichide mal bahasi örlesh jehette 12 ‏- orunda turidu. Emdi 2008 ‏- yilida, bu sheherde mal bahasi buningdin bek örlep ketmigendimu, yenila mushu sür'et dawamlishishi mumkin, dep mölcherlen'gen.

Mal bahasi jem'iyetning nazuk nérwilirigha eng téz tesir qilidighan sezgür mesile

2008 ‏- Yili yétip kélish bilen tengla, xitay hökümiti Uyghur aptonom rayonida, mal bahasidin ibaret jem'iyetning nazuk nérwilirigha eng téz tesir qilidighan bu sezgür mesilige qarita 'makroluq kontrol qilishni kücheytish ' dégen siyasetni otturigha qoyup, yenila erkin bazar igiliki qanuniyitige xilap ish körüshke bashlidi. 'Tengritagh tori' ning 2008 ‏- yil 1 ‏- ayning 1 ‏- küni bayan qilishiche, aptonom rayonining dölet zéminini idare qilish orgini buningdin kéyin makroluq kontrol qilishni kücheytish arqiliq, turalghularning ijare bahasini töwenlitish we yer -turalghu tereqqi qildurushta köplep yer igileshtin, mal bahasining örlep kétishidin saqlinish kérek, dep jiddiy tekitligen. Bu waqitta xelqning, bolupmu Uyghurlarning mal bahaliri birdinla örlep ketkenliki mesilisige bolghan inkasliri alliqachan jiddiy tüs alghan idi.

Radi'omiz muxbirining igilishiche, xitay hökümiti mal bahasini kontrol qilish kérek dégensiri, Uyghur yurtlirida mal bahasi shunche téz örligen. Peqet qoy göshining bahasila bir kilogrami 26 yüen'ge yetken. Bu jiddiy hadise, qurban héytta qoy qurbanliq qilidighan kishilerge jiddiy qiyinchiliq tughdurghan. Inkaslargha qarighanda, xitay hökümiti 2008 ‏- yilida göshni orap qachilash eslihelirini berpa qilish üchün meblegh salidiken, bu pilan emelge ashsa, bu xil qoy göshining bahasi bir kilosi 70 yüen'ge chiqishi mumkin iken.

Xitay hökümiti 2007 ‏ - yilidiki iqtisadiy tereqqiyatnimu, hel qilinmighan pul paxalliqinimu teng ötküzüwaldi

‏-‏ Iqtisadiy tereqqiyatning eng yuqiri pellisige yetti, dep atalghan 2007 ‏- yili ashliq, gösh, öy bahaliri özlüksiz örlep, pul paxalliship ötüp ketti,‏-‏ dep bayan qilinidu 'xitay iqtisad géziti'ning tor bétide 1 ‏- ayning 1 ‏- küni élan qilin'ghan 'yéngi yildiki mal bahasi heqqide mölcher' dégen maqalide, 2008 ‏- yili olimpik musabiqisini ötküzüsh dep atalghan bir daghdugha ichide turghan xitay hökümiti del mushu hel qilinmighan mesilini öz péti ötküzüwaldi, bu mesile hazir 2008 ‏- yilida yenila dawamlishiwatidu.

Xitayda iqtisadiy mesilige nisbeten xata chüshenche bar

‏-‏ Xitayda mal bahasi dégen iqtisadiy mesilige nisbeten xata chüshenche bar, ‏-‏ dep bayan qilinidu b b s 2007 ‏- yilining axirida élan qilghan bir iqtisadiy mulahizide, ‏‏- shunglashqa xitay hökümiti 'bazarni awatlashturush, mal bahasini muqim qilish' dégen siyasetni otturigha qoyidu we bu siyaset arqiliq pul paxallishish mesilisini hel qilmaqchi bolidu. Emeliyette bundaq siyaset bilen pul paxallishish mesilisini hel qilghili bolmaydu.

Bu maqalide otturigha qoyulghan mulahizide éytilishiche, xitayda ishikni échiwétish-islahat élip bérish bashlan'ghandin kéyin, iqtisad her yili ottura hésab bilen %8 din örlidi, mal bahasimu örlidi, emma ishchi, déhqanlarning buninggha munasip halda örleshke tégishlik kirimi örlimidi. Bundaq ehwal astida, turmush buyumliri, turalghu, dawalinish, ma'arip bahasining örlishi keng xelq ammisigha qehetchilik peyda qildi. Shunglashqa mal bahasidiki kichikkine bir özgirishmu, hazir xelqqe nisbeten shu qeder jiddiy mesile bolup qéliwatidu.

Uyghur rayonlirida yilliq otturiche kirimi 700 yu'endin töwen kishiler qandaq iqtisadiy kapaletke érishti?

'Tengritagh tor béti' de élan qilin'ghan bir xewerde bayan qilinishiche, Uyghur aptonom rayonida 2007 ‏- yil 11 ‏- ayning axirighiche, yézilardiki otturiche kirimi 700 yu'endin töwen 1 milyon 290 ming kishining %98 i iqtisadiy jehettin kapaletlendürülüp bolghan. Emma bu alahide iltipattin behriman bolghan bir kishi aran 60 yu'en pulgha érishkenlikini bildürgen.

Buningdin melumki, xitayning öz rayonliridiki xelqning namratliq derijisi bilen xitay eng köp bayliqqa érishiwatqan Uyghur aptonom rayonidiki xelqning namratliq derijiside nahayiti chong perq bar. Uyghur yurtlirida xelqqe eng kéreklik nersining bahasi xitay rayonlirigha sélishturghanda eng köp örligen.

Pul bazar igilikide erkin almashturulmisa, qizil reqem hel bolmaydu

Yéqinqi üch heptide, xitay pulining amérika dolliri bilen almashturush nisbitide yene bir qétim chong özgirish boldi, ‏-‏ dep bayan qilinidu amérika awazining bir xewiride, ‏-‏ xitay pulining qimmiti %6.6 Örlidi. Bu chaghda xitay-amérika otturisidiki sodidiki qizil reqemmu 232 milyard amérika dollirigha yetti.

Mutexessislerning bayan qilinishiche, iqtisadiy qanuniyet buyiche éytqanda, xitay bilen bashqa dölet otturisida sodida kélip chiqqan qizil reqem örlep ketse, xitay pulining qimmiti örlitilse bu mesile özlikidin hel bolup kétidu. Eger hökümet kontrol qiliwélip, pul bazar igilikide erkin almashturulmisa, qizil reqem hel bolmaydu, belki uning eksiche, xitayda pul paxalliqi tézlishidu, mal bahasi örlep kétidu, bundaq ehwal astida xelqning ish heqqi ölchimi yenila yuqiri kötürülmise, iqtisadiy krizis éghirlishidu, bu jiddiy siyasiy krizisqa aylinishi mumkin. (Weli)