"Üchte ayrilalmasliq" milletler ittipaqliqi terbiyisi Uyghur élide yene qaytilanmaqta


2004.09.24

Uyghur élidiki bezi Uyghurlarning radi'omizgha yetküzgen inkasliridin melumki, nöwette xitay hökümiti Uyghur élining sheher yéziliri, zawud ,kan , karxana, mektep qatarliq her qaysi orunlarda , her millet xelqige " üchte ayrilalmasliq" teshwéqatini kücheytken bolup , bu munasiwet bilen Uyghur élide siyasi üginish dolquni yene bashlan'ghan .

Xitay kommunist partiye hökümiti ilgiri Uyghur élide , " xitaylar az sanliq milletlerdin ayrilalmaydu, az sanliq milletler xitaylardin ayrilalmaydu" digen neziryini terghip qilghan , kéyin uning mezmunigha " az sanliq milletler öz- ara ayrilalmasliq" neziriyisini qoshup "üchte ayrilalmasliq" neziriyisini , milletler ittipaqliq terbiyisining muhim mezmuni süpitide teshwéq qilip kelmekte .

Uyghur élige qaratqan télifon ziyaretlirimizdin ashkarlinishiche, xitayning " üchte ayrilalmasliq" neziriyisi nöwette Uyghur élide mektep yéshidiki balilardin tartip yashan'ghanlarghiche hemme yada bilidighan bir neziriye bolsimu emma , xitay milliti bilen Uyghur élidiki yerlik milletler arisidiki emiliy munasiwet bu neziriye bilen ziddiyetlik bolmaqta iken .

Bu heqte qeshqerning melum yézisidin bir Uyghur déhqan bilen söhbetleshtuq:

"Üchte ayrilalmasliq"neziriyisige Uyghur élidiki xitaylar qandaq qaraydu, buninggha qeshqer shehridiki xitay hökümet orginining bir xadimi özining qarashlirini éytti.

U " hazirqi mezgilde del shuni üginiwatimiz ,hazir üchte ayrilalmasliq boldi. Az sanliq millet rayoni bolghandin kéyin , bir- biridin ayrilalmaydu , ügenmisek bolmaydu, mnilletler ittipaqliqini yaxshilimisaq tereqqi qilalmaymiz " didi.

Biz uningdin eger bu xil idiyini ügenmigende milletler ittipaq ötelmemdu ? dep soriduq .

U "milletler ittipaq ,lékin buning bilen téximu yaxshi ittipaq bolidu-de, biz az sanliq milletlerning turmush adetlirige hörmet qilimiz , toylarda, bayramlarda bir -birimizni yoqlaymiz . Bezi Uyghurlarda qalaq idiyiler bar , ulargha idiye jehette terbiye qilmisaq bolmaydu , bölgünchilik qilidighanlar az sandikiler, köp sandikiler ittipaq ötimiz ."Didi.

U bizning " Uyghur qatarliq milletler bilen xitaylar arisida ziddiyet hasil bolushtiki sewep nime ?" digen so'alimizgha :

" Burun biz hemmimizkulidin köchüp kelgen bolghandin kéyin yerliklerning pikri jiq idi . Mesilen méning ata anammu shinjang chigra rayonlarni échish üchün kelgen . Hazir barghanche yaxshi bop ketti . Her yili qishta milletler ittipaqliqidin imtihan bérimiz ."Didi.

Bu xitay xadimdin yene " undaqta az sanliq milletler özlirining arisidimu ziddiyet barmu ?" dep soriduq .

U " yaq ular bek ittipaq , yaxshi ötishidu ." Dep jawap berdi.

Axirida u bizning " sizningche milletlerning öz ara ittipaq ötüshide qaysi amilni hemmidin muhim dep qaraysiz ?"digen so'alimizgha jawaben ,

" Méningche öz ara til üginish , ularning turmush adetlirige hörmet qilish hemmidin muhim" didi.

Xitay hökimitining Uyghur élide "üchte ayrilalmasliq" neziriyisini her bir siyasiy üginishi dolqunida qayta - qayta teshwéq qilishi , köp sandiki Uyghurlarda bizarliq peyda qilghan bolup , bu heqte biz chet'elge yéqinda köchüp chiqqan bir Uyghur oqutquchi bilen söhbette bolduq :

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.