Xitay milliy kemsitish amérikida éghir dédi, özidichu ?

• Muxbirimiz welining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Amérika tashqi ishlar ministirliqi 3 ‏- ayning 11 ‏- küni, xitayning kishilik hoquq xatirisi heqqide doklat élan qilip, xitayda milliy kemsitish mesilisi éghir ikenlikini körsetken idi. Bu doklatta, bolupmu Uyghurlarning kemsitishke uchrawatqanliqi alahide tilgha élin'ghan idi. Buningdin ikki kün ötkende, 3 ‏- ayning 13 ‏- küni, xitay hökümiti amérikining kishilik hoquq xatirisi heqqide bir doklat élan qilip, amérikini kishilik hoquq xatirisi nachar dep tenqidlidi.

Xitay hökümiti bu doklatida ' amérikida milliy kemsitish intayin éghir؛ amérikida az sanliq milletler ishqa orunlishish jehette kemsitilidu؛ amérikida qara tenliklerning yilliq a'ile kirimi aq tenliklerningkidin töwen, aq tenlikler ulargha oghriliq qilidu' dep töhmet qilidu؛ amérika türmiliride az sanliq millet mehbusliri köp' dep atap amérikigha hujum qildi.

Birleshme agéntliqining bayan qilishiche, amérika fédéral tekshürüsh idarisi bultur 8 ‏- ayda élan qilghan tekshürüsh doklatida, amérikida yéqinqi ikki yildin buyan jinayet sadir qilish nésbiti %1.9 Örligenlikini, xususiy miltiqlar yaman ademlerning qoligha chüshüp kétip, mekteplerde qalaymiqan oq chiqirip délo peyda qilish yüz bergenliki qatarliq ijtima'iy mesililerni, bolupmu jem'iyette peyda bolghan tengsizlik mesililirige da'ir bir munche sanliq melumatlarni élan qilip, amérika hökümitini diqqet qilishqa ündigen idi.

Xewerde éytilishiche yene, amérika tashqi ishlar ministirliqining xitayning kishilik hoquq xatirisi heqqidiki doklati élan qilin'ghandin kéyinla, amérikining xitaydiki bash elchixanisining bayanatchisi susen stiwénson xanim bayanat élan qilip, amérikining bu doklati heqqide xelq'arani baha we ochuq tenqid bérishke, shundaqla xitayning kishilik hoquq xatirisi heqqide dunyanila emes, belki xitaydiki biterep teshkilatlarni we shexsiylerni erkin pikir bayan qilishqa chaqirghan idi.

Shuningdin kéyinla, xitay hökümiti derhal bir doklat élan qilip, özidiki mesililer heqqide gep achmay, belki amérikining kishilik hoquq xatirisini tenqidlidi. Xitay bu doklatida, del amérika fédéral tekshürüsh idarisi élan qilghan sanliq melumatlarni tekrarlap amérikigha hujum qilghan.

Yawropada chiqidighan gherb shamili jurnilining tehriri abdurishit haji kérimi bu heqte ikki dölettiki ehwalini sélishturup mulahize élan qildi. (Weli)