Xitayda échiliwatqan ikki yighin heqqide oxshimighan inkaslar

• Muxbirimiz welining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Bügün 3 ‏- ayning 6‏ - küni, xitayda échiliwatqan ikki chong yighinida, her qaysi ölkiler buyiche guruppa yighinliri échilip, uningda xitayning bash ministiri wén jabawning yighin'gha bergen doklati muzakire qilinishqa bashlidi. Gerche bu ikki yighin'gha kelgen wekiller medhiye oquwatqan bolsimu, emma yighinning sirtida bolsa, xitaydiki sabiq siyasetchiler, mulahizichiler bu doklat heqqide xelq'aradiki uchur wastilirida oxshimighan mulahize élan qiliwatidu.

Bügün herbiy forma kiyip xelq sariyi terepke mangghan yette kishi tutup kétilgen

Erkin asiya radi'osi muxbiri fangyu'ennng xewer qilishiche, bügün etigende, xitay armiyisidin kesp almashqan 7 kishi 3 ‏- ayning 5 ‏- küni etigende, kona herbiy forma kiyip ikki chong yighin échiliwatqan xelq sariyi terepke mangghanda, saqchilar teripidin tutup majalu dep atilidighan erziyetchiler mehellisige élip kétilgen. Ular özining turmushi belgilime buyiche kapaletke ige qilinmighanliqi üchün ikki yighin'gha erz qilmaqchi bolghan iken. Ulardin shen chün isimlik bir kishi muxbirimizgha yanfon arqiliq yazma xewer ewetken.

Uningda bayan qilishiche, bu yilqi ikki chong yighin burunqidin chong hem heywetlik échilghan, tyen'enmén meydanining etrapida saqchilar, qoralliq saqchilar, puqrache kiyin'gen saqchilar nahayiti köp. Bu yil béyjinggha erz qilghili kelgen ademmu burunqi yillardikidin köp. Saqchilar ularni ochuq -ashkara halda tutup kétiwatidu. Majalu dégen jayda bügün 100 din artuq erziyetchi bar, her qaysi ölkilerning saqchiliri ularni tutup qayturup kétiwatidu. Emma herbiyche kiyim kiygen bu kishilerge héchkim ige chiqmighan.

Ishikni échiwétish, islahat élip bérish ' dégen atalghu hazir bir qedimqi riwayetke aylandi

Bügün 'yéngi esr jurnili'da sabiq partiye merkizi komitét sékritari jaw ziyangning katibi baw tung ependining bu yilqi ikki chong yighin heqqide élan qilghan obzori élan qilindi. Uningda bayan qilinishiche, xu yawbangning emeliyet heqiqetni ölcheydighan birdin ‏- bir ölchem' dégen neziriyisdin paydilinip déng shawping nam qazandi. Emdi déng shawping eyni waqitta otturigha qoyghan ishikni échiwétish' dégen atalghu hazir junggoda bir chong qedimqi riwayetke aylandi.

Ishikni échiwétish, islahat élip bérish' dégen atalghu hazir ishikni taqash, islahat élip barmasliq, belki kontrolluqni kücheytish, burunqidin hésab élishni dawamlashturush üchün qollinidighan atalghugha aylandi.

Xu jintawning 'démokratiye' dégini qeghezge sizilghan nanning resimi

‏Xitaydiki musteqil siyasiy mulahizichi lyu shawbo ependi özining béyjingdiki turalghusida yézip intérnét arqiliq amérikigha yollap ' közitish jurnili ' da élan qilghan 'xu jintaw hakimiyiti yolgha qoyuwatqini zadi qandaq démokratiye?' dégen obzorda bayan qilinishiche, emeliyette xu jintaw, wén hakimiyitining 'démokratiye', 'siyasiy islahat' dégen gépi bilen emeliyette qilghini oxshash emes.

Lyu shawbo ependining qarishiche, gerche xu jintaw 'siyasiy islahatni kishilik hoquqqa kapaletlik qilishtin bashlash kérek' dewatqan bolsimu, emma xitay hökümiti1998 ‏- yili b d t ning hoquq ehdinamisigha imza qoyghandin kéyinmu, kishilik hoquqqa ochuqtin -ochuq xilapliq qilidighan, xitayda dawamlishiwatqan emgek bilen özgertish tüzümi'ni téxiche bikar qilmidi.

Lyu shawbo ependining bayan qilishiche, siyasiy kéngesh, xelq qurultéyi dégen teshkilatlardimu, kommunist partiye ezasi wekil nisbitining %70tin köprekini igiliwaldi. Nopus qurulmisi buyiche éytqanda, xelq wekillirining %80 tin artuqini ishchi, déhqanlar igilishi kérek idi, emma hazir kommunist partiye bu nisbetni %19 ge chüshürüp qoydi.

Lyu shawbo ependining mulahize qilishiche, xu jintaw, wén jyabaw hökümiti dewatqan 'démokratiye' emeliyette hergiz ijra qilinmaydighan nerse, bu 'démokratiye' peqet xu jintaw özi 'qeghezge sizip qoyghan, emma yégili bolmaydighan nanning resimi' dinla ibaret.

Wang léchu'en, nur bekriler hazir Uyghurlar duch kéliwatqan emeliy mesililerni tilgha élishtin özini qachuruwatidu

Xitayning 'tengritagh tor béti'de bayan qilinishiche, bügün ikki chong yighinining shinjang guruppisi yighinida, aptonom rayonluq partkom sékritari wang léchu'en bilen aptonom rayon re'isi nur bekriler memliketlik xelq qurultiyida otturigha qoyulghan 'hökümet doklati' heqqide söz qilghan. Wang léchu'en ependi bu doklatni 'rastchil doklat' dése, nur bekri ependi bu doklatni 'ma'arip, xelq turmushi, dawalinish sughurtisi jehetlerdin xelqning kirimi ashqanliqidin ibaret ri'alliqni namayen qildi' dep medhiyiligen.

Dunya Uyghur qurultéyining bayanatchisi dilshat rishitning köz qarishi buninggha oxshimaydu, uning qarishiche, wang léchu'en bilen nur bekri Uyghurlar duch kéliwatqan emeliy mesililerni tilgha élishtin özini qachurghan. (Weli)