Хитай тәптиш мәһкимиси һесабат мәсилисидә йәнә бир қетим тәкшүрүш елип барди

Хитай тәптиш мәһкимиси өткән чаршәнбә күни мәхсус доклат елан қилип, һөкүмәткә қарашлиқ 32 идарә - орунниң 2004 - йиллиқ хамчот һесабатини тәкшүрүп чиққанлиқини һәмдә мәзкүр идарә - орунларда мәбләғни йөткәп ишлитиш вә өз алдиға һесабат ечиш қатарлиқ мәсилиләрниң йәнила наһайити еғир һаләттә мәвҗүт болуп туриватқанлиқини мәлум қилди.

Мәбләғни йөткәп ишлитиш вә өз алдиға һесабат ечиш

Мәзкур доклатта көрситилишичә, һазир хитайда, мәбләғни йөткәп ишлитиш һәрқайси идарә - орунларда мәвҗут болуп туриватқан омумйүзлүк бир еғир мәсилә болуп һесаблинидикән.

Мәсилән мәбләғни йөткәп ишлитиш вә өз алдиға һесабат ечиш дегәндәк мәсилиләр еғир һаләттә мәвҗут болуп туриватқан идарә - орунлар хитайниң дөләтлик мадди әшялар идариси, пән - техника идариси, сәһийә министирлиқи, ташқи ишлар министирлиқи, дөләт земин байлиқи министирлиқи, су ишлар министирлиқи, йеза игилик министирлиқи, дөләт сүпәт тәкшүрүш баш идариси, хитай қануншунаслиқ җәмийити қатарлиқ юқири дәриҗилик һөкүмәт орунлирини өз ичигә алған.

Бейҗиң гезити тор бетидә елан қилинған мәлуматта ейтилишичә, һазир хитайда омумниң пулини өзиниң қиливелиш, өз алдиға һесабат сиртида һесабат ечивелиш қатарлиқ әһвалларниң мәвҗут болуши чириклик билән зич мунасивәтлик болуп, улар өз - ара бир - биридин һәргизму айрилалмайдикән. Мәзкур мәлуматта йәнә : өз алдиға һесабат ечиш мәсилисидә дөләтниң давамлиқ буйруқ чүшүрүп, уни қәтий чәкләп келиватқанлиқи, лекин бир қисим идарә - орунлирида, дөләт бәлгилимилирини бир чәткә қайрип қоюп, өз алдиға шәхсий һесабат ачидиған әһвалниң наһайити омумлишип кәткәнлики алаһидә тәкитләнгән.

Хитай тәптиш мәһкимиси елан қилған доклатта, хитай авиатсийә баш идариси, тәнтәрбийә баш идариси, дөләт кабенти дөләт игиликидики мал - мүлүк назарәт қилиш башқуруш комитети қармиғидики хитай қурулуш материяллири санаити пиланлаш вә тәтқиқ қилиш институти, хитай иҗтимаий пәнләр академийиси вә хитай дөләт мудапиә пән - техника санаәт комитети қатарлиқ орунларниң исми алаһидә атилип тәнқидләнгән.

Мәсилә ениқланғини билән, түп йилтизидин һәл қилинмайду

Бейҗиңда турушлуқ атақлиқ адвокат пу җиҗаң "хитай тәптиш мәһкимисиниң бу түрдики доклатларни елан қилиши улар үчүн елип ейтқанда бир хил мәҗбурийәт. Чүнки бундақ қилиш уларниң өтүмисә болмайдиған вәзиписи. Шуңа улар чоқум байқалған мәсилиләрни ашкарилиши керәк, лекин хитайда байқалған мәсилиләр һечқачан һәл қилинип бақмиған" дәп тәкитләп мундақ деди :

"Мәнчә бу җәһәттә баш тәптиш ли җинхуа хели көп күч чиқарди. Лекин мән шуни билимәнки, һөкүмәт орунлириниң һәммиси дегидәк униң билән хоши йоқ. Мәйли у қандақ идарә, орунни тәкшүрсун, давамлиқ қарши тәрәпниң наразилиқиға учрайду. Болупму малийә министирлиқиниң һоқуқи техиму чоң болғанлиқтин, мәвҗут болуватқан мәсилиләрму әң көп дейәрлик, улар давамлиқ һалда һәрхил мәбләғләрни йүткәп туруп ишлитиду. Униң үстигә хитай тәптиш мәһкимисигә берилидиған пулму малийә министирлиқиниң тәсдиқидин өтидиған турса, буни қандақ чүшәнгүлүк ?!"

Чириклик, қурулма мәсилиси түпәйлидин келип чиққан

Хитай тәптиш мәһкимиси тәрипидин елан қилинған бу доклатта көрситилишичә, һазир хитайда һөкүмәт орунлириниң қанунға бойсунмай, тәртипкә хилаплиқ қилш әһвали бәкму еғир икән.

Хитай тәптиш мәһкимисиниң башлиқи ли җинхуаниң билдүрүшичә, бир қисим кархана рәһбәрлири вә башқурғучи хадимлири һоқуқидин пайдилинип, омумниң пулини халиғанчә йөткәп ишлитип, хиянәтчилик вә парихорлуқ қилип кәлгән.

Хитай сода министирлиқиниң мәлум қилишичә, хитайда һазир омумниң пулини елип чәтәлләргә қечип кәткән әмәлдарлар сани 4000 дин ашқан. Уларниң арисида елип қачқан пул сани әң көп болғини 50 милярд америка доллириға йәткән. Бейҗиңлиқ адвокат пу җичаң "бундақ ақивәтниң келип чиқиши хитайда та бүгүнгә қәдәр әдилийә органлириниң өз алдиға мустәқил иш беҗирәлмигәнликидин һәмдә ахбарат органлириниң өз алдиға назарәт қилиш һоқоқиға игә болалмиғанлиқидин " дәп көрсәтти. У мундақ деди:

"Бундақ әһвал астида, әгәр өз алдиға очуқ - ашкара болған бир мәтбуат болмайдикән шундақла әдилийә органлириниң өз алдиға назарәт қилиш вә иш беҗириш һоқуқи болмайдикән, хиянәтчи әмәлдарларниң өз виҗдани билән хаталиқини тониялиши мумкин әмәс. "

Хитай тәптиш мәһкимиси тәрипидин елан қилинған бу доклатта йәнә, хитайниң маарип министирлиқи, сода министирлиқи, муһитни асраш баш идариси, дөләт саяһәтчилик баш идариси вә хитай қизил кирист җәмийити қатарлиқ орунларниң исми алаһидә тилға елинип, мәзкур орунларниң давамлиқ һәрхил баһанилар арқилиқ қалаймиқан пул йиғидиғанлиқи оттуриға қоюлған. (Меһрибан)