Xitay da'iriliri ürümchi yamaliq téghida öy chéqish herikitini yene bashlidi

• Muxbirimiz gülchéhrening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Ürümchi hökümet toridin ashkarilinishigha qarighanda , ürümchi saybagh rayonluq hökümet we öy köchürüsh ishxanisi qatarliq orunlar , ürümchi yamaliq téxi ahaliler rayonida olturushluq Uyghurlarning öylirini chéqish herikitini qayta bashlighan bolup , 24 - may küni, bir kündila 104 a'ililikning jem'iy 287 éghiz öyini az tölem bilen mejburiy chaqqan .

Yamaliqta, da'irilerning naheq öy chéqish herikitige bezi naraziliq bildürgüchiler, nöwette saybagh rayonluq hökümet hemde xelq ishliri da'irilirige erz qilip bériwatqan bolsimu ,munasiwetlik orunlar ularning erzini qobul qilmaywatqan iken. Bu heqte muxbirimiz gülchéhrening ürümchidin igiligen melumatlirigha diqqet bergeysiz.

Yamaliqta buzup chéqish on yildin buyan dawamlashmaqta

Ürümchi yamaliq téghi ürümchi saybagh rayonigha qaraydighan sayliq tagh bolup , bu jay 50 - yillardin bashlap Uyghur diyarining her qaysi jayliridin köchüp kelgen Uyghurlar hemde xitaydin kelgen aqqunlar teripidin ahalilikler rayoni bolup shekillinip kéngeygen. 1980 -Yillarda yamaliqta olturaqlashqan ahaliler eng köp bolghan mezgil bolup uningdin kéyin xitay da'iriliri dawamliq bu ahalilikler rayonini türlük bahaniler bilen buzup chéqish ishlirini élip barmaqta.

Xitay da'iriliri 1995 - yili yamaliq téghini ürümchining kökertilgen rayon qurush pilanigha kirgüzgendin kéyin , kökertish bahanisida yamaliq téghini makan tutqan a'ililiklerni köchürüshke bashlighan idi. Radi'omizdimu 2004 - yili 4 -ayning 10 - künidin bashlap xitay da'irilirining yamaliq olturaq rayonidiki 680 a'ililikning öylirini mejburiy chaqqanliqi heqqide tepsiliy xewer bergen iduq.

Emeliyette bolsa xitay hökümitining yamaliq téghining bir qismini shangxeyning melum öy mülük tereqqiyat shirkitige sétiwetkenliki, bu jayda olturaqlashqan Uyghurlarni köchürgende , ularning naraziliqigha qarimay öylirini mejburiy örigenliki ashkarilan'ghan idi . Uningdin kéyin 2006 - yili7 - ayning18 - küni ürümchi saybagh rayonluq hökümet yamaliqni özgertip qurush pilanini élan qilghan.

Uyghurlar olturushluq gülistan rayoni tüzliwétildi

Ürümchi hökümet tor bétining 25 - maydiki xewiridin ashkarilinishiche xitay da'irilirining yamaliqtiki Uyghurlarning öylirini chéqish herikiti yene qayta bashlan'ghan bolup , 24 - may peyshenbe küni, saybagh rayonluq hökümet, saybagh memuriy ishlar idarisi, saqchilar teripidin bashlan'ghan bu öy chéqish herikiti dawamida , yamaliq téghining shimaliy qismidiki 104 a'ililikning jem'iy 280 éghiz öyi topa ittirish mashiniliri hemde kiranlar bilen örüwétilgen bolup buning kölimi 5230 kwadrat métir kélidiken.

Ürümchi kechlik gézitining bu heqte bergen xewiride bayan qilinishiche , da'irilerning yamaliqtiki bu qétimliq öy chéqish pilanigha gülistan rayonidiki 355 a'ililikning öyi kirgüzülgen iken. Da'iriler bu rayondiki xelqqe 14 - maydin bashlap köchüp kétish heqqide xizmet ishleshke bashlighan . Öy chéqish herikiti bashlan'ghan 24 - mayda topa ittirish mashiniliri gülistan rayonidiki üch éghizliq zeyleshken bir pakar öyining aldigha kelgende bir kishi rawan bolmighan xitayche söz bilen " balam aghriq, balam aghriq ... Dep yügürüp chiqip öyini chéqishqa teyyarlan'ghanlargha balam yatqan bir éghiz öyni qoyup qoyup qalghinini chiqinglar" dep yalwurghan.

Bu esli yasin barat isimlik bir kishining öyi bolup , öy chéqishqa mes'ul xadimlar uning öyige tekshürüp kirgende öyde yéngi tughulghan bir bowaqni körgendin kéyinla waqtinche bu öyni chaqmasliqni qarar qilishqan. Emma bu mehellide 58 yashliq bir bowayning 500 yüen xejlep özi séliwalghan öyini uning tosighinigha qarimay chéqiwetken.

Xitay da'irilirining bu heqte bergen xewerliride peqet yamaliq tagh olturaq rayonida qalaymiqan sélin'ghan igiz ‏- pes öylerning ürümchining obrazigha tesir yetküziwatqanliqi, bu jayni tüzep kökertip bashqidin qurushning nahayiti aqilane pilan ikenliki shundaqla bu qétim yigirme nechche orunning hemkarliqi bilen élip bérilghan yamaliq ahalilikler rayonining örüp tüzesh ishlirining nahayiti téz bolup qiyin'gha toxtimighanliqi, asanla tüzliwétilgenliki yézilghan.

Emma , bu jayda öz xirajitining yétishiche , nahayiti ajiz, nachar , tashliwétilgen matériyallar bilen yasalghan bu öylerde turuwatqan xelqning öyliri chéqilghandin kéyinki ehwali hemde ularning hökümetning öy chéqish herikitige bolghan pikirlirini nezerge almighan . Bu heqte héchqandaq bir muxbirning heqni chiqish qilip turup insanperwerlik bilen yazghan birer jümlisini uchratqili bolmaydu. Hetta hökümetning tughutluq yaki késel bar a'ililerning öyini waqitliq chaqmighanliqidek eqelliy bir tedbirmu muxbirlar teripidin hökümetni maxtash desturi bolghan.

"Ademni birinchi orun'gha qoyush, bizning xizmet nishanimiz ..."

Biz da'irilerning bu qétimqi öy chéqish herikitining meqsidi , öyi chéqilghanlarning qandaq orunlashturulghanliqi qatarliq mesililer heqqide tepsiliy melumat élish üchün ürümchi sheherlik hökümet teripidin yamaliq ahalilikler rayoni ishlirini bashqurush üchün 1987 - yili bu yerge qurulghan mehelliler komitétigha téléfon qilduq ,"ademni birinchi orun'gha qoyush bizning xizmet nishanimiz ..." Dégendek sho'arlar bilen téléfon ulandi.

Yamaliq taghdiki mehelle komitét ishxanisida turup téléfonni alghan bu xitay , hökümetning öy chéqish herikitidin xewirim yoq dep bashqa so'allirimizghimu jawab bermidi.

Biz yene yamaliq tagh ahaliler rayonigha yéqin jaydiki a'ililiklerdin melumat igileshke tirishtuq, qeshqerdin ürümchige ish izdep kélip, yamaliqqa yéqin melum mehellide waqitliq olturaqlashqan bir Uyghur ayal ziyaritimizni qobul qildi.

Hökümet xelqning erzige pisent qilmighan

Biz yene saybagh rayonluq hökümet ishxanisi we sheher qurulush idarilirige téléfon qilghan bolsaqmu ulanmidi. Saybagh rayonluq xelq ishliri idarisi etrapida olturushluq bir yigit bezi erz qilghuchilarning aghzidin ürümchi yamaliq téghi rayonidiki Uyghurlarning öylirining mejburiy örüwétilgenlikini anglighanliqini bildürdi.

Xitay hökümitining bu xil sheher qiyapitini tüzesh, kökertish, qanunsi'iz öylerni tertipke sélish dégendek bahaniler bilen élip bériwatqan öy chiqish herikiti pütün Uyghur élining hemme jaylirida dawamlashmaqta , hökümet teripidin öyliridin mejburiy köchürüliwatqan, öyliri chéqiliwatqanlar asasen yerlik Uyghurlar bolup , radi'omizgha bu heqte inkas qilghuchilar öyliridin mejburiy heydiliwatqan Uyghurlarning iqtisadiy bésimlargha uchrighandin bashqa, eger hökümetning herikitige naraziliq bildürse türlük siyasiy bésimlargha duchar bolidighanliqini bildürmekte. (Gülchéhre)