Sénkaku arilida yüz bergen kéme weqesi töt döletni térritoriye talash - tartishigha sörep kirdi

Süret, 2006 - yili 27 - öktebir, bir guruppa xitay aktipliri kéme bilen sénkaku ariligha bérip aralgha yéqinlashmaqchi bolghinida yapon armiyisi charlash paraxotliri teripidin tosup qélinghan körünüsh.

Birleshme agéntliqining yazghuchisi skot mikdonildning béyjingdin 11‏ - séntebir etigende yollighan xewirige qarighanda, xitay bilen yaponiye otturisidiki térritoriye talash - tartishi tünügün mu'awin ministir derijilikler arisida dawamlashqan idi. Bügün yaponiye bilen xitay otturisidiki térritoriye talash - tartishining derijisi ministir derijisige örlidi.

Yang jéchi bügün 'xitay kéme bashliqi derhal qoyup bérilishi lazim' dep jakarlidi

Bügün xitay tashqi ishlar ministiri yang jéchi yaponiyining xitayda turushluq bash elchisi uychiri'o niwani chaqirtip kélip, kéme weqesige qattiq naraziliq bildürdi we yaponiye déngiz mudapi'echiliri tutuwalghan xitay kéme bashliqi derhal qoyup bérilishi lazim, dep jakarlidi.

 Naxa rayonluq sot mehkimisi 'xitay kémisining kapitani 19‏ - séntebirgiche tutup turulidu' dep buyruq élan qildi

Xitay tashqi ishlar ministiri yang jéchi bügün qattiq naraziliq jakarlighandin kéyinla, yaponiyidiki naxa rayonluq sot mehkimisining bayanatchisi yasuxidé yamashiro 'xitay kémisining kapitani 19‏ - séntebirgiche tutup turilidu, eger yaponiyining iqtisadi rayonigha bésip kirgen jinayitini üstige almisa we jerimane tölimise, resmiy eyiblinip sotlinidu' dégen sot buyruqini élan qildi.

Yaponiye bilen xitay otturisidiki térritoriye talash - tartishi amérika bilen teywennimu jédelge sörep kirgen

Yaponiye bilen xitay otturisida jiddiy térritoriye talash - tartish peyda qilghan we amérika bilen teywennimu térritoriye talash - tartishigha sörep kirgen bu kéme weqesi 7‏ - séntebir küni, teywenning sherq teripide 190 kilométir yiraqliqtiki yaponiye 'sénkaku', xitay 'diyawyüdaw' dep ataydighan aralgha yéqin jayda yüz bergen idi. Weqede xitayning bir béliqchi kémisi yaponiye déngiz mudapi'echilirining charlash paraxotigha ikki qétim soqulghan, yaponiye déngiz mudapi'echiliri xitay kémisining kapitanini qolgha alghan, shuningdin kéyin xitayning béliqchi kémisi we kémidiki 14 adem déngizda turup qalghan idi.

 Yaponiye déngiz mudapi'echiliri 8‏ - séntebir küni yene, yaponiyining iqtisadiy rayonigha bésip kirdi dégen nam bilen xitayning shindéyi 186 we féngrong 106 belgilik ikki béliqchi kémisini tosuwélip, jerimane élip qoyup berdi.

Sénkaku arilini öz ichige alghan 25 aralni tereqqi qildurush yaponiyide bash ministir saylimining riqabet shertige aylandi

Kéme weqesige qarita xitayning yaponiyige qayturghan inkasi nahayiti jiddiy tüs aldi. Yaponiyidimu, sénkaku arilini öz ichige alghan 25 aralni tereqqi qildurush mesilisi yaponiyidiki bash ministir saylimining riqabet shertige aylandi. Bu weqege, gerche amérika ochuq inkas qayturup, amérika - yaponiye bixeterlik kélishini tekitlep qopmighan bolsimu, emma amérika prézidéntining bixeterlik we iqtisadiy meslihetchiliri del weqe yüz bergen küni xitaygha ewetildi. Xitay re'isi xu jintawmu qa'ide sürüshtürmeyla ularni derhal qobul qilip sözleshti. Bu, kéme weqesi peyda qilghan yaponiye - xitay - amérika otturisidiki nazuk munasiwetning inkasi ikenliki shübhisiz.

Ma yinjyumu bu mesilide hergiz mujimel pozitsiye qollanmidi

Amérika bilen tüzgen qoghdinish kélishimi bar teywenmu, bu talash - tartishtin mustesna qalmidi. Xitay bilen yaxshi munasiwette bolushni teshebbus qilidighan hazirqi teywen prézidénti ma yinjyumu, bu mesilide hergiz mujimel pozitsiye qollanmidi. Emma, teywen uchur wastiliri bu qétim, 'sénkaku arili teywenning zémini' dep dewa qilmay, belki peqet hazirche chong döletlerning ishigha arilashmayraq turush taktikisini qollandi xalas.

 Bügün sénkaku arili etrapidin ötidighan xitay kémiliri köpiyip 270ke yetti

Xongkong uchur wastilirining bayan qilishiche, yaponiye bilen xitay otturisida kéme weqesi peyda qilghan térritoriye talash - tartishi, hazir peqet hökümetler ara bir - birige hergiz yol qoyushmaywatqan térritoriye talash - tartishila emes, belki yaponlar bilen xitaylarning milliy keypiyatidimu derije örlesh boluwatqan mesile.

Xewerlerge qarighanda, bügündin bashlap sénkaku arili etrapidin ötidighan xitay béliqchi kémiliri 70 tin köpiyip 270ke yetti. Yaponiye déngiz mudapi'echilirimu, yaponiye qanunigha xilapliq qilghan her qandaq kémini tosush yaki jazalashqa teyyar turmaqta. Xitayda hazir yaponiyige qarshi namayish qilish üchün ruxset alalmaywatqan adem türkümi barghanséri köpiyiwatidula emes, belki xitay, teywen, xongkong, makawlarda özini 'aral qoghdighuchilar' dep atiwalghan kishilermu, hazir teywen'ge yighilip, 1‏ - öktebir küni sénkaku arili etrapida keng da'irilik béliq tutush pa'aliyiti élip bérishni pilanlawatidu.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.