Xitay -yaponiye munasiwitidiki siyasi soghuqchiliq tüpeylidin iqtisadiy munasiwet toxtamdu?

Yéqindin buyan yaponiye - xitay munasiwitide , bolupmu siyasiy jehettiki munasiwetlerde "témpératura töwenlesh" hadisiliri peyda boldi. Xitay terep bu mesilide yaponiyining bash ministiri junishiro koyzumining "yasukuni" dep atilidighan qewristanliqni ziyaret qilghanliqini eyibleydu. Emma yaponiye terepning bu mesilini chüshendürishi bashqiche. Bu ikki dölet otturisida hazir soghuqchiliq barghansiri ewj éliwatidu.

Qebristanliqni ziyaret qilish we xitayning naraziliqi

"Shinxu'a agéntliqi "ning xewiride bayan qilinishiche, xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi kongchu'en 10 - ayning 27 - küni yaponiyige tekrar naraziliq bildürüp "hazir xitay -yaponiye munasiwiti qéyinlashti. Buning jawabkarliqi yaponiye terepte. Yaponiyidiki az sanliq ongchilar yapon millitarizimining tajawuzchiliq urushi qozghighan jinayetlirini étirap qilmay, belki uni medhiyilep, asiya xelqighe rohi zerbe bermekte. Yaponiyining siyasiy rehbiri bolghan koyzumi ikkinchi dunya urushidiki urush jinayetchilirige tawap qilip, xitay -yapon munasiwitining asasini buzdi. Biz uninggha köp xizmet ishligen bolsaqmu, emma koyzumi niyitidin yanmidi. Mana bu xitay - yaponiye munasiwitidiki tosalghu" dep tekitligen.

"Amérika awazi" ning xewer qilishiche, jyunishiro koyzumi 2001 - yili yaponiyining bash ministiri bolghandin buyan, yaponiyidiki "yasukuni" dep atilidighan qebristanliqni 5 qétim tawap qilghan. Buyil 10 - ayning 17 - küni, yeni xitayning "muqeddes 6 - " namliq alem kémisi yer sharigha qayturup kélin'gen künide koyzumi ependining "yasukuni" qebristanliqini yene bir qétim ziyaret qilghanliqi we uningdin bir kün kéyin yene yaponiyining parlamént ezaliridin 101 kishi birlikte yasukuni qebristanliqigha tawap qilghanliqi, xitayda téximu chong ghulghula qozghighan. Buning bilen xitay -yaponiye munasiwiti eng töwen sewiyige chüshüp qalghan.

Xitay hökümiti yaponiyining bash elchisini chaqiritip kélip, uninggha koyzumining yasukuni buzrukgahini tawap qilishi xata ikenlikini, uni qattiq eyibleydighanliqini we yaponiye tashqi ishlar minisitirining 24 - öktebir küni xitaygha qilidighan ziyaritini emeldin qaldurghanliqini bildürgen. Xitayning yaponiyide turushluq bash elchisimu muxbirlargha "koyzumi xitay -yaponiye munasiwitini buzdi, buning jawapkarliqi yapon terepte" dégen. Bezi mulahizichiler hazirqi xitay -yaponiye munasiwitini "témpératura töwenlidi" la emes, belki "qiro" basti, dep teswirligen.

Yaponiyiliklerning bu ishqa qarishi

Yaponiye tetqiqatchilirining chüshendürishiche, - dep dawamliq bayan qilinidu amérika awazning xewiride, - yaponiye öz etrapidiki hemme dölet bilen burunqi tarixiy dewrde emes, belki hazirqi yéngi zamanda bille turiwatidu. Emma xitay téxiche yaponiyige burunqi kona köz qarashta mu'amile qilidu. Yaponiyide yashan'ghanlar burunqi tajawuzchiliq siyasetlerge epsuslansimu, emma 80 - yillardin kéyin ösüp yétilgenler koyzumining yasukuni qewristanliqini ziyaret qilishini eyibke buyrimaydu. Belki ular xitayni uchuq - yoruq ish qilmaydighan dölet , yaponiyige öchmenlik qiliwatidu, dep qaraydu. Koyzumining özining chüshendürishiche bolsa, uning yasukuni qewristanliqini ziyaret qilishi ötken esirning 40 - yilliridiki tajawuzchiliq urushini medihiyilesh üchün emes, belki buningdin kéyin menggu urushtin xali bolush üchün. Bu héchqachan yaponiye qanuni chekleydighan da'iridiki ish emes. "Asaxi shinbon", "yomyori shinbon" gézitliridiki tehlillerde éytilishiche, hazirqi waqitta yaponiye - xitay otturisida yüz bériwatqan jiddiylikning derijisi kündin kün'ge örlimekte. Jiddiylikning derijisi örligensiri bu ikki döletning munasiwiti hemme jehettin keynige chikinishi muqerrer.

Amérika tetqiqatchilirining qarishiche, yaponiye 20 nechche yildin buyan xitayning iqtisadiy tereqqiyatigha meblegh jehettin nahayiti zor yardem bériwatidu. Ikki dölet munasiwitide yaponiye terepning ipadisi saghlam dawamlishiwatidu. Emma hazir yaponiye -xitay munasiwiti nacharlashti. Xitay-yaponiye munasiwitining buzulghanliqigha "yasukuni" qewristanliqini ziyaret qilghanliq sewebchi bolghan dégen köz qarash put tirep turalmaydu. Sherqiy déngizdiki teweliki namelum rayonda néfit we tebi'iy gaz qézish mesilisimu bar. Buni hel qilish üchün bu rayonda xitay -yaponiye birlikte néfit qézishtin özge chiqish yoli tépilmaydu. Shumundaq amillargha asaslan'ghanda, yaponiye - xitay munasiwitidiki siyasi soghuqchiliqtin kelgüside iqtisadiy munasiwet toxtash kélip chiqishi natayin. (Weli)