Yaponiye - xitay bashliqlar söhbiti kéchiktürüldi

Yaponiye tashqi ishlar ministiri koyzumi 17-öktebir küni yasukuni qebristanliqida ibadet qilmaqta. AFP

Yaponiye bash ministiri junishiro koyzumining yasikuno urush qurbanliri buzrukgahini ziyaret qilish pilani, xitay da'irilirining chüshenchisi boyiche xitay - yaponiye munaswitini sürkilishke élip bériwatqan " jiddiy seweblerning biri" bolup kelmekte.

Béyjing hökümiti yekshenbe küni bu ay ichide ötküzülidighan 7 - qétimliq xitay, yaponiye we jenubiy koriye bashliqlar söhbitining kéchiktürülgenlikini élan qildi. Béyjing da'irilirining eskertishiche, xitay , yaponiye bash ministiri koyzumi yasikuno buzrukgahini qayta- qayta ziyaret qiliwatqan "muhit" astida, bashliqlar söhbitini kéyinrek "muwapiq bir peytke" kéchiktürüsh toghra, dep qarighan. Bu béyjing da'irilirining yaponiye bash ministiri bilen uchrishishni mushu bir ay ichide tunji qétim ret qilishi emes. Yéqinda jenubiy koriyining bosan shehiride chaqirilghan asiya tinch okyan iqtisadi hemkarliq teshkilatining bashliqlar yighinida, xitay dölet re'isi xu jintaw koyzumi bilen ayrim uchrishishni ret qildi.

Siyasi muhit we shert - shara'itlar muwapiq emes

Yaponiye, xitay we jenubiy koriye bashliqlar söhbiti her yili bir qétim sherqiy - jenubiy asiya döletler ittipaqining bashliqlar yighini jeryanida ötküzülüp kelmekte. Sherqiy - jenubiy asiya döletler ittipaqining bu qétimqi bashliqlar yighini 12 - dékabirdin 14 - dékabirghiche malayshiya paytexti ku'ala lompurda chaqirilmaqchi idi.

Xitay tashqi ishlar ministirliqi yekshenbe küni intérnét torida élan qilghan bayanatida, " yéqindin bériqi siyasi muhit we shert - shara'itlar tüpeylidin 7 - qétimliq junggo, yaponiye we koriye jumhuriyitining bashliqlar söhbiti muwapiq bir waqitqiche kéchiktürüldi" deydu.

Kéchiktürülüshtiki asasliq sewep

Birleshme axbarat agéntliqining eskertishiche, xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatida bashliqlar söhbitini kéchiktürüsh sewebi tilgha élinmighan bolsimu, emma bu bash ministir koyzumining yasikuno buzrukgahini ziyaret qilish pilani bilen munasiwetlik iken.

Koyzumi 2 - dunya urushi axirlashqanliqining 60 yilliqi munasiwiti bilen yaponiye tajawuz qilghan döletlerdin epu sorighan, emma bu yil 10 - ayda yasikunoni ziyaret qilghanda xitay hökümiti uni " wediside turmidi" dep eyibligen idi. Xitay da'irilirining chüshendürüshiche, yasikuno buzrukgahini ziyaret qilish junggo xelqining " diligha azar béridighan" heriket, chünki bu yerge yaponiye armiyisining eyni yillarda junggogha tajawuz qilghan kattiwashliri depne qilin'ghan.

Yaponiyilikler xitay tehditini hés barghanséri hés qilmaqta

Britaniye axbarat tori b b s, bu mesilige " yasikuno mesilisi diplomatik kozurmu yaki yitekchilik ornini talishish kürishimu ?" dep téma qoydi. Yaponiye metbu'atlirining qarishiche, yasikuno mesilisi diplomatik bir bahane bolup, xitayning pilani yaponiye bilen yitekchilik orun talishish.

Yaponiyilik ong qanat siyasetchi "yaponiyilikler yéqinqi waqitlarghiche özlirini nahayiti bixeter, dep hésablighan bolsimu, emma yéqinqi yillardin béri xitayning barghanche qistap kéliwatqanliqini hés qilmaqta " deydu. Uning eskertishiche, yaponiyilikler xitayning kéngeymichilikini qandaq tosash üstide bash qaturmaqtiken. Xitay hökümiti, bashliqlar söhbitining kéchiktürülgenlikini élan qilghandin kéyin, yaponiye bash ministiri koyzumi söhbetning kéchiktürülüshini " manga bérilgen bir jaza " deydu. " Eger xitay bilen jenubiy koriye yasikuno mesilisini kozur qilip oynimaqchi bolsa, emdi buning kériki qalmidi " dep tekitligen koyzumi " bu yerde yaponiye, xitay we jenubiy koriyiler dostane munasiwetler arqiliq hel qilishqa tégishlik bashqa mesililer bar" dep körsetti.

Amérika hökümitining yaponiye, jenubiy koriye we xitay qatarliq döletler arisidiki munasiwetke tutqan pozitsiyisi éhtiyatchan bolup, tereplerni tarixtin qalghan mesililerni hemkarliq rohi boyiche hel qilishqa chaqirdi. Amérika tashqi ishlar ministirliqi bayanatchisi adam ereli, " xitay, yaponiye we jenubiy koriyiler otturisida tarixtin qélip qalghan oxshimighan qarashlar mewjut. Ular hazirghiche otturidiki mesililerni toghra bir terep qilishqa tiriship keldi. Biz buningdin kéyinmu otturidiki mesililerni mushu hemkarliq rohi boyiche bir terep qilishini ümid qilimiz " deydu. Yaponiye amérikining asiyadiki istiratégiyilik ittipaqdishi bolup, ikki dölet tashqiy ishlarministirliri ötken jüme küni washin'gtonda amérika - yaponiye bixeterliki, b d t islahati qatarliq mesililerni muzakire qildi. Amérika, yaponiyining b d t xewpsizlik kéngishige da'imiy eza bolushini qollimaqta. Emma xitay yaponiyining da'imiy eza bolushigha qarshi chiqqan. Xitay tashqiy ishlar ministirliqi emeldari süy tyenkey " xitay - yaponiye munaswiti éghir derijide zerbige uchridi" deydu. Uning tekitlishiche, xitay - yaponiye munaswitini " hazirqi weziyet astida héch weqe yüz bermigendek algha sürüsh mümkin emesken "

Béyjing hökümiti yaponiye bash ministiri bilen bashliqlar söhbiti élip bérishni kéchiktürgen bolsimu, emma xitay tashqiy ishlar ministirliqi yekshenbe küni élan qilghan bayanatida, " junggo üch dölet hemkarliq guruhining ezasi bolush süpiti bilen üstige alghan mejburiyitini ada qilidu. Üch dölet tosqunluqlarni yéngip, tereqqiyat yolida hemkarlishishi kérek, dep qaraydu" dep tekitligen. (Erkin)