Oxshimighan dölet yaki milletler ara toqunush peyda qiliwatqan tarixiy mesililerni hel qilishning yéngi charisi
2006.11.16
'Birleshme agéntliqi'ning 16 - noyabir küni xanuydin xewer qilishiche, yaponiyning tashqi ishlar ministiri taro'aso mezkur agéntliqqa, hazir xanuyda ötküzülüwatqan asiya-tinch okyan iqtisadiy hemkarliq teshkilatning aliy derijilik yighini jeryanida, yaponiye bilen xitay otturisida yillardin buyan izchil talash -tartish qiliniwatqan urush tarixigha da'ir mesililer, qedimqi zaman tarixi we hazirqi zaman tarixidiki mesililer üstide, buningdin kéyin ikki dölet öz mutexessislirini chiqirip, birlikte tetqiq qilip, ortaq xolase chiqirish üchün, xitayning tashqi ishlar ministiri li jawshing bilen kélishkenlikini, yapon-xitay otturisida toqunush peyda qiliwatqan mesililer üstide xolase chiqirish 2008 -yilida tamamlinish pilanlan'ghanliqini jakarlighan.
Xitay bilen yaponiye otturisida toghra chüshenche bérishni kütüp turghan birmunche mesile bar
Yaponiye bilen xitayning tashqi ishlar ministirliri tarixtiki chüshenchide birlikke kélinmigen mesililerni birlikte tetqiq qilip ortaq xolasigha kélishke kélishkenliki, bu ikki dölet otturisida ötken ayda élip bérilghan aliy derijilik uchrishishtin kéyin, ikki dölet munasiwitining yaxshilinishqa qarap yüzlen'genliki, --- dep bayan qilinidu 'birleshme agéntliqi'ning xanuydin yollighan xewiride. Uningda bayan qilinishiche yene, emeliyette xitay bilen yaponiye otturisida toghra chüshenche bérishni kütüp turghan birmunche mesile bar. Bu 1930 - 40 - yillarda yaponiyining xitayni ishghal qilghanliqigha qarita qandaq chüshenche bérish mesilisila emes, belki qedimqi zaman tarixi we hazirqi zaman tarixidiki birmunche mesililerge, hetta hazir sherqi déngizdiki tebi'iy gaz barliqilirini birlikte échish mesiliside peyda qilghan jiddiyliklerge qandaq chüshenche bérish mesilisimu mewjut. Bu hazir xitay -yapon munasiwitige éghir tesir yetküzüwatqan sezgür mesile bolup qalghan idi.
Hazir yaponiye bilen xitay tarixy mesililerni birlikte tetqiq qilip, hasil qilin'ghan ortaq xolase buyiche chüshendürüshke kélishken, lékin...
Xewerde bayan qilinishiche yene, yaponiye hökümiti testiqlighan tarix derslikini xitay hökümiti izchil tenqid qilipla emes, belki ikkinchi dunya urushidiki tarixtin hésab alidighanliqini jakarlap kelmekte. Hazir xitay bu ikki dölet otturisdiki tarixy mesililerni birlikte tetqiq qilip, hasil qilin'ghan ortaq xolase buyiche chüshenche bérishke kélishken bolsimu, emma hazir sherqy déngizdiki tebi'iy gaz bayliqlirini birlikte échish mesiliside yene jiddiy talash-tartish mewjut. Chünki xitay bilen yaponiye sherqiy déngizdiki tebi'iy gaz bayliqlirini birlikte échishqa kélishkendin awwal, xitay öz aldigha heriket qilip teb'iy gaz échishqa bashlighanliqi yaponiyining qarshiliqini peyda qilmaqta.
Buyil 5 - ayda ikki terep kélishelmigen idi
'Sina tor béti'de bayan qilinishiche, xitay bilen yaponiye talash tartishtiki tarixy mesililerni ikki dölet birlikkte tetqiq qilip, ortaq xolasigha kélish mesilisini buyil 5 -ayda yaponiye terep otturigha qoyghan idi. Tetqiqat guruppisini qandaq qurush mesiliside, yaponiyining tashqi ishlargha mes'ul emeldarliri yaponiye tereptin tarixtiki mesililerni birlikte tetqiq qilip ortaq xolasigha kélidighan tetqiqat guruppisining yaponiye tereptin qatnishidighan ezalirini belgilesh hoquqi yaponiye terepte bolidu, bu guruppigha qatnishidighanlarning mutleq köp sanliqi alimlardin ibaret bolidu, dep tekitligen. Emma xitay terep bolsa, ikki dölet birlikte tetqiq qilidighan guruppigha qatnishidighan kishilerni ikki dölet birlikte belgileydu, bu ishqa ikki döletning tashqi ishlar ministirliqi yétekchilik qilidu, bu tetqiqat guruppisigha qatnishidighan alimlarni her ikki terep özliri tallap chiqqandin kéyin qarshi tereptin pikir élishi kérek dep tekitligen idi. Shunglashqa bu mesilide ikki terep kélishelmigen idi.
Li jawshingning ashkarilishiche, emdi 'xitay -yaponiye tarix tetqiqat yighini' bashlinidiken b b s ning xanuydin 16 - noyabir küni xewer qilishiche, xitayning tashqi ishlar minsitiri li jawshing 'yaponiyining bash minsitiri shinzo abé yéqinda junggoni ziyaret qilghandin kéyin, ikki dölet munasiwitide közge körünerlik derijide ilgirilesh boldi. Bu her ikki terepnng tirishchanliq körsetkenlikining netijisi, buni qedirlesh kérek' dégen. Li jawshingning ashkarilishiche, xitay bilen yaponiye hazir ikki döletning tarixini, bolupmu qedimqi zaman tarixi we hazirqi zaman tarixini birlikte tetqiq qilidighan, ikki terepning alimliridin terkip tapqan 'xitay -yaponiye tarix tetqiqat yighini' berpa qilishqa kélishken. Uning deslepki netijisi 2008 - yili élan qilinishi mumkin.
Her ikki tereptin 10 din alim qatnashqan tetqiqat guruppisi bu yil yighin achidiken
Yaponiyide chiqidighan 'asaxi shinbun géziti' de bayan qilinishiche, yaponiye bilen xitay buyil 10 - ayda her ikki dölet 10 din alim chiqirip tetqiqatni bashlashqa kélishken. Bu mutexessisler yighini qedimqi zaman tarixi we ottura,yéqinqi zaman tarixini tetqiq qilish guruppisi bilen hazirqi zaman tarixini tetqiq qilish guruppisidin ibaret ikki guruppigha bölinidiken. Ular bu yil ichide bir qétim yighin achidiken. (Weli)
Munasiwetlik maqalilar
- Sherqiy déngizdin néfit gazi échish buyiche yapon-xitay otturisidiki ixtilap téxiche mewjut
- Mutexessislerning yaponiye mudapi'e nazariti doklati heqqidiki qarashliri
- Yaponiye - xitay bashliqlar söhbiti kéchiktürüldi
- Xitay -yaponiye munasiwitidiki siyasi soghuqchiliq tüpeylidin iqtisadiy munasiwet toxtamdu?
- Yaponiye bilen xitay herbiy teyyarliqlirini kücheytmekte
- Xitay bilen yaponning sherqiy déngizdiki nefitlik talash - tartishidin urush kélip chiqamdu yaki hemkarliqmu?
- Xitayning herbiy paraxotliri sherqiy déngizda yaponiye bilen talishiwatqan tebi'iy gaz rayonigha kirgen
- Xitay we yaponiye wuyining tokyo ziyaritini baldur axirlashturghanliqi mesiliside bir- birini eyiblidi
- Yaponiyide hazir xitaygha qarita küchlük tedbir qollinish teshebbus qilinmaqta
- Xitay, yaponiyige qarshi namayishqa chétilghan 16 kishini qolgha aldi