Yawru-asiya yermenkisi üchün qollinilghan bixeterlik tedbirliri
2011.09.01
Gérmaniye dolqunliri radi'osining 1-séntebirdiki “Yawru-asiya yermenkisi muqimliqni qoghdash sadaliri ichide bashlandi” namliq xewirige asaslan'ghanda, ürümchi sheherlik partkomning bashliqi ju xeylün muxbirlarning so'allirigha jawab bergende “Bixeterlik küchliri bu qétimqi yawru-asiya yermenkisige buzghunchiliq qilishqa urun'ghan qanche qétimliq heriketni bayqidi we pash qildi” dégen. Emma kimlerning buzghunchiliq qilghanliqi, qandaq buzghunchiliq qilghanliqi toghrisida melumat bermigen.
Gérmaniye axbarat agéntliqining 1-séntebir béyjingdin bergen xewiride körsitilishiche, xitay hökümiti “Ming adem xata tutulsa tutulsunki, bir ademmu tordin chüshüp qalmisun” dégen kona taktikisini Uyghur wetinide qaytidin yolgha qoyghan. Zorawan küchlerni basturush üchün tik uchar ayropilanlar we qoralliq saqchi qisimlar heriketke ötüshke herqachan teyyar haletni saqlighan. Kochilardiki qoralliq qisimlardin sirt, ürümchi shehiridiki 550 orunning her birige 30-50 herbiy küch orunlashturghan. Herbir orun üchün serp qilin'ghan iqtisadiy chiqim 160 ming yüen'ge yetken.
Ürümchi sheherlik partkomning bashliqi ju xeylünning bayan qilishiche, bu qétimqi üch xil küchlerge qarshi küresh hel qilghuch bir jeng iken. Aldinqi heptiler xitay saqchi terep bu qétimqi yawru-asiya yermenkisige buzghunchiliq qilishqa urun'ghan qanche qétimliq zorawanliq heriketlirini basturghan. Bularning biri, 8-ayning 7-küni pichaq bilen qorallan'ghan bir erning hujumi bolghan. Biraq ju xeylün bu erning ismini, nege qandaq hujum qilghanliqini tilgha almighan. U muxbirlargha yene, ürümchide bixeterlikni qoghdashqa mes'ul 20 ming kishilik küch hazirlan'ghanliqini, ularning 10 minut ichidila heriketke öteleydighanliqini tekitligen.
Gérmaniye axbarat agéntliqining xewiride bayan qilinishiche, bu qétimqi 8 ming kwadrat kilométirliq kölemge ige yermenkidin orun alghan Uyghurlarning sani ikki kishige yetmeydiken. Mutleq köp qismi xitaylardin ibaret iken. Muxbirning ziyaritini qobul qilghan bir Uyghur kishi, bu yermenkige qatnashqan Uyghurlarning yoq déyerlik ikenlikini, Uyghur tijaretchiler yaki karxanichilirida öz mehsulatlirini teshwiq qilghudek iqtisad we sirtqa élip chiqip satqudek quwwet yoqluqini bildürgen.
Gérmaniye dolqunliri radi'osining 31-awghusttiki xewiride yézilishiche, hazir Uyghur diyarida 1-derijilik bixeterlik tedbirliri yolgha qoyuluwatqan bolup, ürümchi hawa boshluqini tik uchar ayropilanlar qaplighan. Boshluqta leglek uchurush, herxil uchar jisim oyunchuqlirini uchurush, shar qoyup bérish, qushlarni qoyup bérish qatarliqlar birdek men'i qilin'ghan. Ürümchi xelq meydanida heriketke ötüsh üchün teyyarlinip turghan qanchilighan saqchi aptomobilliri, broniwéklar közge chéliqidiken. Toluq qorallan'ghan charlighuchilar sheher kochilirida üzülmey tekshürüsh élip baridiken.
Xewerde 18-awghust xoten weqesi we 30-31-awghust qeshqer weqeliri tilgha élin'ghan bolup, bu ikki qétimliq weqede 30 din artuq ademning ölgenliki, xitay hökümitining “Qar yilpizi alahide etriti” bilen zorawanliqqa qarshi turush etretlirini xitaydin Uyghur diyarigha kirgüzüp tertip saqlashqa tirishiwatqanliqi eskertilgen shundaqla 8-ayning 11-künidin bashlap ikki ay dawam qilidighan üch xil küchlerge zerbe bérish herikitining qanat yaydurulghanliqi tilgha élin'ghan.