Гуаңдуңдики йәр даваси вәқәсидә немә үчүн өзгириш болди?
2005.09.15
Тәйши кәнтидики йәр маҗраси әслидә 7 - айда башланған болуп, кәнттики 400 дин артуқ аһалиләр илгири юқири дәриҗилик органларға кәнт башлиқиниң парихорлиқи вә қанунсиз һалда йәрлирини сетивәткәнлики үстидин әрз сунған һәмдә кәнт башлиқини вәзиписидин елип ташлашни тәләп қилған. Хитай һөкүмитиму кәнттикиләрниң бу әрзини қубул қилған иди.
Күтүлмигән тутқун қилиш
Һалбуки 8 - айниң 16 - күни нәччә йүзлигән топилаңни бастуруш сақчилири кәнтткә келип, 50 дәк кишилини уруп яриландурған һәмдә бу әрзни сунушқа мәсул болған йәттә кишини тутуп кәткән. Икки һәптидин кийин, кәнттикиләр ачлиқ елан қилишқа башлиған. 5 - Сентәбир күни, тәйши кәнтидики бәш киши вакалитән кәнт пуқралириниң бирликтә имзалиған кәнт башлиқини вәзиписидин қалдуруш һәққидики қарар хетини пәнйи районлуқ хәлқ ишлар назаритигә тапшурған. Мушундақ шараитта пәнйи районлуқ һөкүмәт 10 - сентәбир күни аһалиләр имза қойған бу әрзни қубул қилған.
Йәрлик аһалиләрниң радиойимизға билдүрүшичә, пәнйи телевизийә истансиси 14 - сентәбир күни кәчтә туюқсиз "тәйши кәнтидики бир қисим кишиләр кәнттә һәрикәт қозғап, аһалиләрни йиғип, қанунсиз йиғилиш өткүзди. Йәрлик әмәлдарларниң хизмитигә тосқунлуқ қилип, муқимлиқа еғир тәсир йәткүзди. Шуңа һөкүмәт бу вәқәни бесиқтурди" дәп хәвәр бәргән.
Фин исимлик бир кәнт аһалиси әһвални тонуштуруп мундақ деди: "хәвәрдә 12 - числа йәрлик сақчиларниң кәнткә берип адәм тутқанлиқи тилға елинди. Әмма җәряни көрситилмиди. Пәқәт вәқәдин кийин мәйданни йоғуштурған бәзи көрүнүшләр қоюлди. Әйни вақитта сақчилар аһалиләрни тутқун қилғанда, нәқ мәйданда нәччә миң киши бар иди. Әмма телевезорда пәқәт сақчиларниң бир нәччә кишини тутуп кәткән көриниши қоюлған һәмдә аз санлиқ адәм вәқә туғдурди деди".
Һөкүмәт гепидин йенивалди
Франсийә ахбарат агентлиқиниң хәвиридин ашкарилинишичә, дүшәнбә күни сақчилар кәнттин 48 кишини тутуп кәткән һәмдә кәнттикиләр қолға чүшүргән кәнт башлиқиниң парихорлиқини испатлайдиған пакитлар бар һисабат дәптирини тартивалған.
Фин йәнә кәнттикиләрниң һөкүмәтниң бу вәқәгә қайтидин бәргән баһасидин интайин нарази болғанлиқини билдүрди. У мундақ деди: "һөкүмәт гепидин йенивалди, бизниң һессияти билән азрақму һесаблашмидуқ. Бизму қандақ қелишни биләлмәй қалдуқ. Биз техи кәнт башлиқини ағдуруш йиғинини ачмиғантуқ. Әмди қачан ачалайдиғанлиқимизниму билмәймиз. Һөкүмәт арқа арқидин адәм тутиватиду. Бундақ тутивәрсә йиғин ачқан тәғдирдиму көп кишиләр киләлмәмдикин дәймән. Деһқанлар һәммиси қорқти. Әслидә һөкүмәткә ишәнмәкчи болғантуқ. Һазир пәқәтла ишәнмәймиз" .
Кәнт аһалиси финниң ейтишичә, йәрлик һөкүмәт әмәлдарлири йәнә кәнт башлиқини ағдуруш хетигә имза қойған, карханиларда ишләйдиған аһалиләрни мушу икки- үч күн ичидә иштин бошитидиғанлиқи һәққидә тәһдид салған.
Хитайдики вәзийәтни йеқиндин күзитиватқан америкида қанун илмидә оқуватқан алим сейитоф әпәнди, хитай һөкүмитиниң тәйшидики вәқәгә тутқан пузитсийисиниң өзгиришидә, хитайниң башқа җайдики аһалиләрниңму мушундақ қозғилип, чирик әмәлдарларни ағдуришидиған әнсиригәнликиниң сәвәб болғанлиқини билдүрди.
Франсийә ахбарат агентлиқиниң хәвиригә қариғанда, гуаңҗу шәһәрлик һөкүмәт әмәлдарлири чаршәнбә күни тәйши кәнтидики йәр маҗрасини қанун бойичә бир тәрәп қилидиғанлиқини билдүрди.
Әмма шуниң билән бир вақитта, һөкүмәт даирилири бейҗиңдин гуаңдуңдики йәр маҗралирини ениқлаш үчүн кәлгән яң пәмилилик бир адвукатни тутуп, униңға йәр маҗралириға арилашмаслиқ һәққидә тәһдид салған.
Алим сейитоф әпәнди, бу әһвалларниң хитай мәркизи һөкүмитиниң дөләтни пүтүнләй қанун билән башқуруш нийитиниң йоқлиқидин дерәк беридиғанлиқини көрсәтти. (Арзу)