Uchturpandiki apetke uchrighan xelqler qiyinchiliqqa uchrimaqta
2005.02.16
15 - Fiwral küni etigen sa'et besh yérimlarda uchturpan nahiyiside qattiq yer tewrigen idi. Yer tewreshte héchqandaq adem ziyan- zexmetke uchrimighan. Biraq yéngi awat , imamlirim we yamansu yézisidiki nurghun ahaliler oxshash bolmighan derijide apetning tesirige uchrighan bolup, bezi a'ililiklerning öyi örülüp chüshken. Bezilirining öyige bolsa chak ketken.
Yer tewresh apiti yüz bergendin kiyin, xitay metbu'atliri bes- beste xewer bérip, apetke uchrighan rayunlardiki xelqlerning turmushi we apettin qutquzush ehwallirini tonushturghan.
Xitay metbu'atlirida
Apetke uchrighan xelq barla yerde hökümet kadirliri ular bilen bille.
"Shinxu'a tor béti" charshenbe küni bergen xewiride, "muxbirimiz yéngi awat yézisida xelqlerning turmushlirining ilgirikidekla normal dawam itiwatqanliqini kördi. Charwichilar yenila aptapta qoylirini bodawétiptu. Yashan'ghanlar bolsa yol boylirida paranglishiwétiptu. Ularning turmushi normal kétiwétiptu", déyilgen.
Xewerde yene, uchturpan nahiyilik her qaysi tarmaqlar we yéngi awat yézisidiki xizmetchi xadimlarning neq meydandiki qutquzush ishlirigha qatnishiwatqanliqini, yer tewreshte örülüp chüshken we yaki chak ketken öylerdiki ahalilerning xulum- xoshnilarning öylirige we qishliq chédirlargha yötkelgenlikini bildürüp, apet rayonida birmu kishi sirtta qalidighan we yaki xeterlik chak ketken öylerde tüneydighan ehwallar körülmigenlikini melum qildi.
Xitay da'iriliri: apetke uchrighanlar tel töküs orunlashturuldi
Biz xelqning apetke uchrash ehwali we apettin qutquzush ishliri heqqide téximu ilgirligen halda melumat igilesh üchün, uchturpan nahiyilik partkom ishxanisigha téléfon qilghinimizda, bir mes'ul xadim nöwette qutquzush ishlirining jiddi dawam qiliwatqanliqini bildürdi.
Uning éytishiche, nöwette uchturpan nahiyilik partkom we hökümet da'iriliri apetke uchrighan barliq xelqlerni tel töküs orunlashturup bolghan. U sözide, apetke uchrighan xelq barla yerde hökümet kadirlirining, ular bilen bille boliwatqanliqini bildürdi. U yene, apetke uchrighan xelqning issinish, yimek- ichmek we turalghu jay mesilisining pütünley hel bolghanliqini körsetti.
Uning bildürüshiche, aqsu wilayetlik xelq ishliri idarisi ewetken chédir, un, gürüch , kömürge oxshash yardem boyumliri apetke uchrighan xelqqe yetküzülgen. Biraq, u qanchilik yardem boyumlirining tarqitilghanliqi heqqide téxi éniq melumatning yoqliqini iytti.
Özimizning kigizlirimizni achiqip, sögetning badirliri bilen chédir yasap, dekke – dükkide, yürikimiz pop-pok halda uxlimay ötüwatimiz.
Yardem téxi kelmidi
Undaqta, uchturpan nahiyisidiki apetke uchrighan xelqler heqiqeten kéreklik yardemlerge ériship, turmushlirini orunlashturiwaldimu?
Biz bu heqte melumat igilesh üchün yer tewresh apitining eng éghir zerbisige uchrighan yéngi awat yézisidiki kishilerge télifon qilduq. Ziyaritimizni qubul qilghan bir kishi, yer tewresh apiti yüz bergili ikki kün bolghan bolsimu, emma ularning kentige héchqandaq yardemning yitip kelmigenlikini, kent rehbirining kélip chak ketken öylerni tizimlap ketkendin bashqa déhqanlarning hali bilen kari bolmighanliqi we déhqanlarning nahayiti narazi ikenlikini bildürdi.
U yene, özining ikki éghiz öyi we qotanlirining seyshenbe künidiki yer tewreshte aman- isen qalghan bilen, uningdin kéyinki yaqqan qar we egeshme yer tewresh sewebidin bügün örülüp chüshkenlikini, qarning 20 santémétr etrapida ikenlikini bildürdi.
Seyshenbe küni etigen uchturpan nahiyiside yüz bergen 6.2 Bal yer tewreshning tesirige uchturpan nahiyisining bashqa yézilirimu oxshash bolmighan derijide uchrighan.
Özimiz kégizde chédir qurup tünewatimiz
Özlirimizge chek ketti. Shundaqtimu hawa soghuq bolghachqa shu öylerde yétishqa mejbur bolduq.
Imamlirim yézisidiki bir déhqan ayal, özlirining öylirigimu chak ketkenlikini, biraq sirt soghuq bolghanliqi üchün, chak ketken xeterlik öylerde tüneshke mejbur boliwatqanliqini bildürüp, özlirining kégizler bilen chédir qurup, sirtta uxlimay ötiwatqanliqini bildürdi.
Uchturpan yamansu yézisidiki bir qisim ahalilerdin igilishimizche, ularning yézisida bir nechche yildin boyan yer tewreshke berdashliq béreleydighan besh - alte yüz yürüshtek öy sélin'ghachqa we qurbiti yetkenler limliq öylerni séliwatqachqa, ularning yézisida öyliri chüshüp kétidighan we chak kétidighan ehwallar biraz az körülgen.
Xitay ishlepchiqirish qurulush armiyisi öyliri uchrighan ziyan az bolghan
Seyshenbe küni ziyaritimizni qubul qilghan aqsu wilayetlik yer tewresh idarisining li famililik bir xadimmu, uchturpan nahiyisi yer tewresh belbighida bolghanliqi üchün, 1970 - yillardin bashlap, bu rayonda yer tewreshke berdashliq béreleydighan öylerning sélin'ghanliqini bildürgen. U yene, bu qétimqi yer tewresh apitige qattiq uchrighan rayondiki xitay ishlepchiqirish qurulush armiyisi déhqanchiliq 1 - diwiziyisi 4 - polkining bu xizmetlerni yaxshi ishligenliki üchün, ularda öylerning örülüsh , chak kétish ehwallirining az körülgenliki, öyliri örülgenlerning hemmisining chet- chégra yézilardiki namrat Uyghur déhqan- charwichiliri ikenlikini körsetken idi.
Xitay hökümitining zuwani bolghan shinxu'a agéntliqining eng yéngi melumatlirida éytilishiche, charshenbe küni chüshtin kéyin'giche uchturpan nahiyiside 89 a'ililikning öyi örülüp, 900 ge yéqin a'ililikning öyi qismen weyran bolghan. Yerlik da'iriler apet rayonliridiki ziyan'gha uchrash ehwallirini dawamliq tekshürmekte iken. (Arzu)