Җяңшида қаттиқ йәр тәвриди

26 - Ноябир күни хитайниң җяңши өлкисидә 5.7 Бал йәр тәврәш вәқәси йүз бәргән болуп, хитай даирилириниң билдүрүшичә, бу қетимқи йәр тәврәш вәқәси 50 йилдин буянқи җяңшида йүз бәргән әң чоң йәр тәврәш болуп һесаблинидикән.

ярдәм бериш хизмәтлири

Гәрчә җяңши өлкисиниң һөкүмәт әмәлдарлири "һөкүмәт апәт болған районларға вақтида ярдәм берип, қутқузуш хизмәтлирини вақтида елип барғачқа, апәткә учрап өй - макансиз қалғанлар кәпиләргә орунлаштурулуп, һәр җәһәттә бир қәдәр хатирҗәм болди" дәп билдүргән болсиму, апәт йүз бәргән рүйчаң шәһиридики пуқралар қутқузуш хизмити вақтида елип берилмиған - дәп һөкүмәттин нарази болмақта.

Америка авази радиосиниң зияритини қобул қилған җяңши өлкиси тәшвиқат оргининиң башлиқи чен дуңюв " һөкүмәт апәт йүз бәргән районға интайин көңүл бөлүп, 5 милйон хәлқ пули аҗритиштин башқа, нурғунлиған сәһийә хадимлирини әвәтти. Шуңа қутқузуш хизмәтлири наһайити оңушлуқ һалда елип берилмақта " дәп тәкитләш билән бир вақитта, мәзкур идарә башлиқлириниң йәр тәврәш вәқәси йүз берип 10 минут ичидә нәқ мәйданға йетип барғанлиқини алаһидә әскәрткән.

Чен дуңюв сөзидә йәнә "һазир апәт районидики кишиләрниң һәммиси дегидәк сиртқи өлкиләрдин ярдәмгә дәп әвәтилгән чидирларға орунлишип болди. Апәт районидики су вә ток қатарлиқ мәсилиләрму пүтүнләй һәл қилинған болуп, йемәкликләр вақтида йәткүзүп берилди" дәп билдүргән.

Апәт әң еғир йүз бәргән рүнчаң шәһиридики бир пуқраниң билдүрүшичә, мәзкур җайниң әһвали һазирға қәдәр йәнила муқим болмиғанлиқтин, кишиләр йәнила дәккә - дүккә ичидә қалған, шуңа мәйли өйи өрүлүп кәткәнләр болсун яки өйи сақ қалғанлар болсун, һәммила адәм дегидәк чедир вә кәпиләрдә йетишқа мәҗбур болған

Еғир чиқим

Хоңкуңдин берилгән мәлуматларда ейтилишичә, бу қетимқи йәр тәврәштә аз дегәндә 16 адәм өлгән вә 8000 ға йеқин адәм яриланған. Апәт йүз бәргән районда тәхминән 600 миң адәм өй - макансиз қалған.

Миңбав гезитидә берилгән хәвәрдин мәлум болушичә : җяңшиниң җю җяң районида, бир түркүм апәткә учриғучиларқутқузуш буюмлириниң вақтида йетип кәлмигәнликидин, һөкүмәттин қаттиқ нарази болуп, әрз сунушқа башлиған. Уларниң билдүрүшичә, мәзкур райондики апәткә учриған хәлқ һечқандақ қутқузуш буюмлирини көрмигән, һәтта улардин һал сорайдиған бирәр шәһәр дәриҗилик кадирниму көрмигән. Нурғунлиған кишиләр өй - макансиз қелип ятидиған йери йоқ, кечиләрни етизлиқта өткүзүшкә мәҗбур болған.

Инкаслар

Хитайдики көплигән тордашлар һөкүмәтниң йәр тәврәш райониға болған инкасиниң интайин аста болғанлиқини вә қутқузуш буюмлириниң вақтида йәткүзүп берилмигәнликини тәкитләп, нурғун тәнқидий пикирләрни оттуриға қойған.

Бир қисим тордашлар йәрлик һөкүмәткә қаттиқ наразилиқ билдүрүп, " аталмиш қутқузуш хизмити дегәнлик көз боямчилиқтин ибарәт бир иш, һөкүмәт хәлқниң һаяти билән кари болмиған. Чүнки мәзкур җайларда йәр тәврәп нәччә саәткичә апәткә учриғанлар билән һечкимниң кари болмиған һәтта уларни тизимғиму елип қоймиған. Тәмтиригән амма немә қиларини билмәй гаңгирап қалған" дәп көрсәткән.

Вашингтондики хитай учур мәркизиниң мәсули ву хуңда әпәнди "хитай һөкүмити 'апәт йүзбәргән районларға бундақ ярдәм бәрдуқ, ундақ ярдәм бәрдуқ' дәп қуруқ тәшвиқат қилишнила билиду. Улар һечқачан хәлқниң һаятини көздә тутуп, мәсилини түп йилтизидин һәл қилишни ойлимайду. Ианә қилинған нурғунлиған пуллар апәт райониға әмәс, давамлиқ йәрлик һөкүмәт әмәлдарлириниң янчуқиға кириду. Бундақ болуштики бирдин бир сәвәб, йәнила түзүм мәсилисигә берип тақишиду. Шуңа һазир хитайдики бу хил түзүм чирикләшкәнликтин тәсәввур қилғусиз һаләткә йәтти" дәп көрсәтти. (Меһрибан)