10-Nöwetlik türkiy dölet we türkiy milletler dostluq qérindashliq hemkarliq qurultiyi resmiy bashlandi

• Ixtiyari muxbirimiz erkin tarimning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Türkiyining antalye shehiridiki sungate méhmanxanisida 10 – nöwetlik türkiy dölet we türkiy milletler dostluq qérindashliq hemkarliq qurultiyi 9 - ayning 18 - küni resmiy bashlandi. Qurultaygha 8 dölet, yeni ezerbeyjan, qazaqistan, qirghizistan, özbékistan türkmenistan, tajikistan, mongghuliye we shimaliy sipérus türk jumhuriyetlirining aliy rehberliri we wekiller qatnashti. Bulardin bashqa dunyaning her qaysi yerliride yashawatqan türkiy milletlerdin kelgen wekillermu bolup 600 etrapida kishi qatnashti.

Uyghurlargha wakaliten sherqiy türkistan medeniyet we hemkarliq jem'iyiti bashliqi séyit tumtürk, mu'awin bashliqi xeyrulla efendigil ependi, sherqiy türkistan wexpi bash sékrétari hamut köktürk, Uyghur bilim ademliridin proféssor, doktor sultan mexmut, ége uniwérsitéti oqutquchisi doktor alimjan inayet qatarliq kishiler qatnashti.

Yighinning échilish murasimida ezerbeyjan dölet bashliqi ilham aliyew, türkiye bash ministiri rejep tayyip erdogan, qirghizistan dölet bashliqi mu'awini dani'el usanow, qazaqistan re'is jumhuri nursultan nazarbayéwning bash sékrétari orazbey abdukérimow qatarliqlar soz qildi. Bu rehberlerning hemmisi birdek bu xil qurultaylarning türkiy döletler we türkiy milletler arisidiki hemkarliq kücheytish üchün intayin muhim ikenlikini, dunyawilishiwatqan, dunya weziyitining dawamliq özgiriwatqan künimizde türkiy milletler arisidiki ittipaqliq we hemkarliqni kucheytishning shert ikenlikini tekitleshti.

Échilish murasimida türkiyining bash ministiri rejep tayyip erdogan uzun söz qildi. U sözide 1991-yili sabiq sowét ittipaqi yémirilip 5 türkiy jumhuriyet musteqil bolghandin kéyin, türkiyining bu döletlerge qilghan yardemliri we türkiyining bu döletler bilen bolghan munasiwetliri üstide toxtaldi. Bulardin bashqa türkiyining dunyadiki türkiy milletler üchün qilghan xizmetliri üstidimu toxtaldi.

Türkiye bash ministiri rejep tayyip erdogan türkiy milletlerning 19 –esirning axirida yashighan qirimliq meshhur alim isma'il gaspirali otturigha qoyghan tilda, ishta we pikirde birlik sözini özimizge destur qilip, türk dunyasi arisidiki hemkarliqini téximu kücheytishimiz kérek dédi. U sözide türkiy tilida sözlishidighan milletler birlikini qurup chiqishning shert ikenlikini éytip mundaq dédi:

Fransuzche sözlishidighan milletler birliki, in'glizche sözlishidighan milletler birliki, ispanche sözlishidighan milletler birliki, dégen bu birlikler mana mushu qüshenchining netijisidur. Undaqta némishqa bizlermu tashqi siyasette ittipaqliship, bir biridin küch aldighan mana mushundaq bir birlikni qurup qilmayli? türkiy tilida sözlishidighan milletler birliki bizning xelq'araliq munberlerde téximu aktip, téximu küchlük tesirge ige bolushimizgha buning bilen xelqlirimizning menpe'etini téximu yaxshi qoghdishimizgha, hemde rayonimizda tinchliqning berpa bolushigha imkan yaritip béridu. Pütün qérindash dölet we qérindash milletlerning bu heqte derhal qedem tashlashqa dewet qilimen.

9-Ayning 20-künigiche dawam qilidighan bu yighin'gha her qaysi türkiy döletlerning rehberliri, mutexessisler, bilim ademliri, karxanichilar we ammiwiy teshkilat rehberliri qatnishiwatqan bolup, türkiy döletler we türkiy milletler arisidiki mewjut hemkarliqni kücheytish üchün yéngi ish pilanlirini muzakire qilip békitish bilen birlikte, türk dunyasining mesililiri muzakire qilinidiken. Uyghur wekillermu bu qurultayda Uyghurlarning bügünki mesililirini otturigha qoymaqchi iken. (Erkin tarim)