Yopurgha yézisigha chaplan'ghan waraqche
2007.02.14
Yéqinda qeshqerdin ismini ashkarilashni xalimighan bir déhqan, yopurgha nahiyiside üch yildin béri yüz bériwatqan naheqchiliklerge chidap turalmay, bizge téléfon qilip xelqning halini yetküzmekchi ikenlikini éytti.
Gunahsizlarning töligen jerimaniliri qayturup bérilmigen
Biz bu kishining éytqanlirigha asasen, mezkur mesile heqqide yenimu tepsiliy melumat élish meqsitide yopurgha nahiyisidiki yézilargha qaritip téléfon qilduq. Bir qanche déhqanning inkaslirigha asaslan'ghanda, 2003 - yili -6 ayning -19 küni térem yéziliq hökümetning teshwiqat taxtisigha xet chaplash weqesini yerlik saqchilar térem yézidiki bölgünchilik délosi dep békitip, shu künidin bashlap xushxet yazalaydighan, diniy étiqadi küchlük gumanliq dep qaralghan déhqanlarni jinayet gumandarliri qatarida tutup, bu jeryanda birer minggha yéqin kishini tutup solighandin bashqa künlükige 35 yü'endin jerimane alghan, bu arida héytaxun hoshur isimlik bir yashmu, xet pochirkisi wareqchidiki xetke oxshighanliqi üchün tutup soraq qilin'ghan. 130 Kündin kéyin bu yashning mezkur délo bilen alaqisi yoqliqi éniqlinip qoyup bérilgen bolsimu, u töligen bir nechche ming yü'en jerimanini qayturup bermigen.
Yéqinda mezkur déloning térem yéziliq toluqsiz ottura mektepning oqutquchi hem oqughuchiliri bilen munasiwetlik ikenliki békitilgen. Emma bu munasiwet bilen ilgiri solan'ghan déhqanlarning tartqan ziyanlirining soriqi bolmighan, rohiy, jismaniy hem iqtisadi jehetlerdin naheq ziyan'gha uchrighuchi déhqanlar munasiwetlik da'irilerge erz qilip körgen bolsimu, erzni héchkimge anglitalmighan.
Déhqanlarni asassiz qaxshatqan saqchi östürülgen
Eksiche, esli térem yéziliq saqchi ponkitining jinayi ishlar saqchisi, mezkur bölgünchilik délosigha mes'ul bolghan, qalaymiqan jerimane yighip déhqanlarni tutqun qilip jaq qaqshatqan turghun xudaberdining yéqinda xizmet körsetti dep yopurgha nahiyilik jama'et xewpsizlik idarisige siyasiy komissar qilip östürülgenliki déhqanlarning ghururigha téximu qattiq tegken bolup, ular bigunah solan'ghandinmu bekrek xorluq hem naheqchilik hés qilghan.
Bir déhqanning éytishiche, turghun xudaberdi, üch yil jeryanida yopurgha nahiyisidiki térem yézisi, achchiq yéza, yopurgha yéziliridiki minglarche déhqandin bir nechche yüz ming yü'en pul yighiwalghan.
Biz yopurghida yüz bergen shundaqla téxi hel bolmighan mezkur weqe heqqide térem yéziliq saqchi ponkitigha téléfon qilip mezkur délogha mes'ul turghun xudaberdini sürüshte qilduq.
Biz yene, yopurgha nahiyilik jama'et xewpsizlik idarisige téléfon qilip mezkur déloning tereqqiyatini soriduq, téléfonni alghan bir xitay saqchi téremde yüz bergen weqeni "bölgünchilik délosi dep étrap qilghan bolsimu axirida bizning amérikidin téléfon qiliwatqanliqimizni bilgendin kéyin yene özining éytqanlirini inkar qilip bundaq ish yüz bermidi, buni siler nedin bildinglar? bu heqte sanga héchqandaq jawab yoq" dédi.
Mexpi tutup kélin'gen weqe
Déhqanlarning éytishiche, mezkur mesilini yerlik hökümet hemde saqchi da'iriliri sirttin intayin mexpiy tutup jiddiy tekshürüp kéliwatqan bolup nurghun bigunahlarning mushu bahanida tutulup solan'ghan hetta xitay ölkiliride échilghan toluq ottura mektepliride oquwatqan oqughuchilarmu buningdin qutulalmighan. Biz térem yéziliq ottura mekteptin mezkur weqege chétishliq dep tutulghan oqutquchi hem oqughuchilarning ehwalini soriduq.
Biz xelqning küchlük inkaslirigha asasen weqe asasliq yüz bergen térem yéziliq hökümetke téléfon qilduq, téléfonni alghan mu'awin yéza bashliqi özining mezkur mesilidin xewersiz ikenlikini bildürüp jawab bérishtin özini tartti.
Ziyaritimizni qobul qilghan déhqanlarning ipadisidin melumki, déhqanlarning mezkur mesilige nisbeten hökümet orunliri sirtqa ashkarilimasliq ichide qattiq bésim qilish usulini qollinip éniqlawatqan bolup, mesile téxi resmiy éniqlanmighan hem bir terep qilinmighan. Biraq bu weqening yenimu éghir naheqchilik mesilige aylinishida bash rol oynighan, déhqanlarning naraziliqini qozghighan kishi- saqchi turghun xudaberdi téximu yuqiri orun'gha yeni nahiyilik jama'et xewpsizlik idarisining mexsus üch xil küchlerge zerbe bérishke mes'ul siyasiy komissarliqigha östürüldi, déhqanlardin yighilghan jerimanilerning izi yoq, bigunah solan'ghanliqining jawabi yoq, eng muhimi erz qilish niyitige kelgen déhqanlarningmu buning bilen erzni aqturushqa téximu ümidi yoq. (Gülchéhre)
Munasiwetlik maqalilar
- Uyghur aptonom rayonida Uyghurlar erkinliktin mehrum qaldurulghan
- Néme üchün xitay da'irliri Uyghur yazghuchilirining eserlirini cheklesh bilen bille ularni türmilerge tashlaydu?
- Uyghurlar hergiz özini "xitay" dep étirap qilmaydu
- Xitay Uyghurlardin "üchke étibar bérish" ni qobul qilishni telep qilmaqta
- Uyghurlar tajawuzchilardin ögenmeydu
- Xitay eskerliri bilen Uyghurlar arisida qoralliq toqunush yüz berdi
- Mawzédung otturigha qoyghan "sherq shamili" qurulushi alliqachan berbat bolghan, buningdin kéyin ghelibe qilamdu?
- Xitay da'irilirining Uyghur milliy ma'arip sahesige qaratqan tazilash herikiti ghelbe qazinalamdu?
- Xitay hökümitining üch xil küchlerge zerbe bérish siyasiti Uyghurlarning naraziliqi we musteqilliq arzulirini kücheytmekte
- Xitay hökümitining Uyghurlarni basturush üchün tapqan yéngi bahanisi
- Shangxey hemkarliq teshkilatidiki döletlerning ali sotchilar yighini "üch xil küchler" ni muzakire qilidu