Xitayda yémekliktin zeherlinip ölgenlerning sani köpeymekte

• Muxbirimiz eqidening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xitayda ötken yili, yémekliktin zeherlinip ölgen adem sani 2006 ‏- yilidikidin %30 ashqan bolup, hökümet élan qilghan melumatqa qarighanda 11 türlük yémeklikning kishilerni zeherlep öltürgenliki ashkarilan'ghan. Kanadada yashawatqan xitay kishilik hoquq ishliri buyiche adwokat go godingning éytishiche, zeherlinip ölgen adem sanining burunqidin köpiyip kétishi, xitayning siyasiy tüzülmisi bilen zich munasiwetlik iken.

Xitay yimeklirining bixeter bolmasliqi sewebidin meydan'gha kelgen selbiy aqiwetler burunqidin bir az peseygen bolsimu, biraq yémekliklerdin zeherlinip ölgen adem sani %32 köpeygen bolup, ötken bir yil ichide 258 adem zeherlinip ölgen. Xitay organ metbu'atlirining bu heqte bergen melumatliridin qarighanda 11 türlük zeherlik yimeklik kishilerni zeherlep öltürgen.

Kanadada yashawatqan meshhur xitay kishilik hoquq adwokati go godingning qarishiche, yémekliktin zeherlinip ölgen adem sanining köpiyishi, xitayning hazirqi siyasiy tüzülmisining mahiyitini körsitip béridiken.

Uning éytishiche, xitayning siyasiy tüzülmisi we iqtisadiy tüzülmisi, pütünley kérektin chiqqan bir tüzüm bolup, her qaysi sahelerde xizmet qilghuchilar semimiy insanlar bolmastin belki saxtipezlik bilen yol tutqan we shu yol arqiliq béyighan nachar xahishtiki insanlar, buning eksiche ish élip barghan pak diyanetlik kishiler bolsa,hakimiyetning ziyankeshlikige we basturushigha uchrimaqta iken.

Meyli qandaq aqiwetning meydan'gha kélishidin qet'iy nezer, pul tépishnila meqset qilghan saxtipez insanlar, kishilerning salametlikini öz menpe'etidin üstün orun'gha qoyidu, démek bu xil halet, kommunistik partiye tüzümining biwaste meydan'gha keltürüwatqan yaman aqiwetlerning biri hésablinidu.

Xitay hökümet da'irilirining bu heqte bergen melumatliridin qarighanda, ötken yili 13 ming 280 adem yimeklik bixeter bolmasliq tüpeyli her xil jiddiy késellerge giriptar bolghan, xitay da'iriliri buning heqiqiy sewebliri üstide toxtalmay, özgirishchan hawa kélimatidinmu bu xil ehwallar yüz béridighanliqini otturigha qoyup, özlirini aqlashqa urun'ghan.

Amérikidiki bir meshhur doxtur, xitayda yüz bériwatqan yémekliktin zeherlinish ehwalining qanun buyiche bir terep qilinmasliqi, bolupmu yémeklikler üstidin tekshürüsh we nazaret qilish xizmitining yétersizlikidin meydan'gha kéliwatqanliqini otturigha qoydi.

Gerche xitay hökümiti, özlirining yémekliklerning bixeterlikini ashurushni kücheytishke ehmiyet bériwatqanliqini jar sélip kéliwatqan bolsimu, biraq mesile intayin éghir bolup, yéqinda yaponiyide yüz bergen istimalchilarning xitayda ishlepchiqirilghan tonglitilghan su mantisidin zeherlinish weqesi mesilining qanchilik derijide éghir ikenlikini ashkarilaydu.

Buningdin shuni éniq körüwélishqa boliduki, adette chet'ellerge ékisport qilidighan ozuqluqlarning terkiwi, paydiliq qimmiti we süpet ölchimi qatarliq nurghun terepliri üstide estayidil tekshürüsh élip bérishtin sirt, uning istémalchilargha héchqandaq ziyan élip kelmesliki alahide tekshürülüshi kérek, chünki ékisport qilin'ghan her qandaq mehsulat, shu döletning menpe'etige biwaste tesir körsitidighan muhim amil hésablinidu.

Xitay yémekliklirining bixeterlik ölchimi, kishilerni xatirjem qilidighan derijige yetmey turup, béyjing yémekliklerni nazaret qilish idarisi yéqinda, béyjing olimpik yémekliklirining bixeterlik ölchimining xelq'ara ölchemdin éship ketkenlikini élan qildi.

Adwokat go goding yene mundaq deydu: " xitay yimeklirining bixeterlik mesilisi, hazirqi siyasiy tüzümde héchqachan teltöküs bir terep bolmaydu, chünki bu bir yiltizliq mesile, xitayda yémekliktin zeherlinish ehwali yüz bériwatqan'gha intayin uzun yillar boldi, öz waqtida enxuy ölkiside az dégende 13 bowaq saxta süt parashoki sewebidin hayatidin ayrilghan idi. Bu xil ehwallar xitaydin bashqa döletlerde yüz bérip baqmighan pewqul'adde bir ehwal hésablinidu, süt parashokidin zeherlinish weqesidin kéyin, xitaydiki chet'ellik diplomatlarning balilirini xitayda ishlen'gen balilar yimekliki bilen ozuqlandurmaydighanliqi heqqide sözler tarilip ketken. Bu elwette özini dunyada tereqqi qiliwatqan aldinqi qatardiki dölet dep sanawatqan xitay üchün nahayitimu nomusluq bir weqe emesmu?" (eqide)