“Qizil qiyamet: xitayning türk-islam dunyasini sümürüshi we Uyghur qirghinchiliqi” namdiki kitab istanbulda neshr qilindi

Ixtiyariy muxbirimiz arslan
2021.07.02
“Qizil qiyamet: xitayning türk-islam dunyasini sümürüshi we Uyghur qirghinchiliqi” namdiki kitab istanbulda neshr qilindi “Qizil qiyamet: xitayning türk-islam dunyasini sümürüshi Uyghur qirghinchiliqi” namidiki kitabning muqawisi.
RFA/Arslan

Dunya Uyghur qurultiyining bash teptishi abdulhékim idrés teripidin yézilghan “Qizil qiyamet: xitayning türk-islam dunyasini sümürüshi Uyghur qirghinchiliqi” namidiki kitab yéqinda istanbulda neshr qilindi.

Hem türkche hem in'glizche ikki tilda neshr qilin'ghan bu kitabta, qizil qiyametke oxshitilghan xitayning sherqiy türkistanda élip bériwatqan irqiy qirghinchiliqi we sherqiy türkistanni mustemlike qilinishining tarixi jeriyanliri delil-ispatlar bilen otturigha qoyulghan.

Bu kitab 313 bet we 11 bölümdin terkib tapqan bolup, kitabta xitayning Uyghurlar üstidin yürgüzüwatqan bésim we zulumlirining bashlinish tarixi jeriyanliri we yéngi mustemlikichi béyjing hakimiyitining bügünki künde, pakistan, misir we iran'gha oxshash islam döletliride élip bériwatqan mustemlike pa'aliyetliri toghrisida bayan qilin'ghan.

Kitabning munderijisi töwendikidek témilardin tüzülgen: xeter yene sherqtin kélidu. Mustemlikichilikning éniqlimisi we tarixi. Xitayning yer sharigha hökümranliq qilish arzusi. Xitayning islam bilen bolghan urushi. Sherqiy türkistan ishghaliyiti we xitaylashturush siyasiti. Uyghur qirghinchiliqi. Bingtüen-xitayning mustemlikichi sistémisining xitayche türi. Bir belwagh bir yol mustemlikichiliki. Xitayning asiya-tinch okyanni qorshiwélishi. Xitayning ottura sherqni istila qilishi. Afriqining xitay teripidin mustemlike qilinishi. Xitayning türkiyege körsitidighan tesiri. Ottura asiyada kéngeymichilik qedemliri we bashqilar.

Aptor bu kitabta Uyghur qirghinchiliqini toxtitish üchün téxi ortaq bir xelq'araliq qarashning hasil bolmighanliqining sewebi toghrisida toxtilip, islam dunyasi we xelq'ara jama'etning xitay kompartiyesining sherqiy türkistanda élip barghan Uyghur qirghinchiliqigha süküt qilishidiki asasliq sewebning iqtisadiy we siyasiy menpe'et ikenlikini körsetken.

Kitabta yene, xitayning teshwiqat saheside serp qilghan xamchoti her yili nechche milyard dollargha yétidighanliqi, yene bir tereptin teshwiqat we élan-sen'et arqiliqmu özige qarshi uchur tarqilishining aldini éliwatqanliqi tekitlen'gen.

Aptor bu kitabta yene Uyghurlar diyarida yüz bériwatqan zulum we irqiy qirghinchiliqni otturigha qoyush arqiliq dunyani sherqtin kéliwatqan xitay mustemlikisining palaketliridin agahlandurghan.

Biz bu kitab toghrisida téximu köp melumatqa ige bolush üchün kitab aptori abdulhékim idris ependi we bu kitabni oqup chiqqan dunya Uyghur qurultiyi wexpining re'isi abduréshit abdulhemid bilen söhbet élip barduq.

Abdulhékim idris bu kitabni yézishtiki meqsitining ishghal astidiki sherqiy türksitanning musteqilliqi we Uyghur qirghinchiliqining toxtitilishi üchün azraq bolsimu hesse qoshushtin ibaret ikenlikini bildürdi.

Ablikim idris ependi kitabning ismi toghrisida toxtilip, Uyghurlarning béshigha kéliwatqan paji'elerning xuddi qiyamet qayim bolghandek bir hadise bolghanliqi we bu zulum we irqiy qirghinchiliqning xitay kommunsit hakimiyiti teripidin élip bériliwatqanliqi üchün bu kitabqa “Qizil qiyamet” dep isim qoyghanliqini bildürdi.

Ablikim idris ependi bu kitabida “Sherqiy türkistanda xitayning yürgüzüwatqan irqiy qirghinchiliqi, ishghaliyiti, Uyghurlarni xitaylashturush, Uyghur, qazaq qatarliq yerlik xelqlerni öz topraqliridin ayriwétish, ularni hem jismaniy hem rohiy jehettin yoqitish qatarliq jinayetliri” ni xelq'ara jama'etchilikke, bolupmu türklerge, musulmanlargha anglitishqa tirishqanliqini bildürdi.

Bu kitabni oqup chiqqan abduréshit abdulhemid ependi bu eserni sherqiy türkistan mesilisi we Uyghurlar mesilisini dunya jama'etchilikige tonutush jehettiki bir boshluqni toldurdi dep qaraydighanliqini ipadilidi.

Abduréshit ependi bu kitabning ehmiyiti toghrisida toxtilip, bu kitabning xitayning yéngi yipek yoli, yeni “Bir belwagh bir yol” namidiki istratégiyelik pilanining dunyagha élip kélidighan tehditliridin dunya jama'itini agahlanduridighanliqini tekitlidi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.