Türkiyediki Uyghurlar perzentlirige ana til ögitishke alahide ehmiyet bermekte

Konyadiki “Satuq bughraxan telim-terbiye merkizi” namidiki ana til mektipining pa'aliyitidin körünüsh. 2022-Yili iyul, türkiye.

Türkiyediki Uyghurlar uzun yillardin buyan Uyghur ana til mekteplirini échip, balilirigha Uyghur tili ögitish we milliy kimlik yétildürüsh üchün tirishchanliq körsetmekte. Türkiyening istanbul, konya shehiridiki Uyghur muhajirlirimu ana til mektipi échip öz perzentlirige öz milliy til-yéziqi, örp-adetliri, tarixi, chughrapiyesi we edebiyatini ögitip, ana tili we medeniyitini saqlashqa, milliy kimlikini kücheytishke alahide ehmiyet bermekte.

Konyadiki “Satuq bughraxan telim-terbiye merkizi” namidiki ana til mektipi hepte axirida shundaqla yazliq we qishliq tetillerde Uyghur yash-ösmürlerge Uyghur tilini ögitipla qalmastin, her qaysi penler boyiche derslernimu Uyghur tili bilen ötmekte.

Konyadaki Uyghur ana til mektipi istanbuldiki satuq bughraxan wexpisi konya shöbisi qarmiqidiki bir ma'arip qurulushi bolup, 2017-yili qurulghan. Mezkur mektep ana til ma'aripi we Uyghur medeniyiti dersliri bérishni asasliq nishan qilghan bolup, bulardin sirt Uyghur oqughuchilargha ders tekrarlitish xizmitinimu élip barmaqtiken.

Koruna wirusi seweblik ikki yildin buyan taqilip qalghan türkiyediki ana til mektepliri ötken yili karantin tedbirliri axirlashqandin kéyin oqughuchilargha qaytidin échiwétilgen.

Nöwette konyadiki Uyghur mektipide 4 sinip bar bolup, balilargha til dersi bérish bilen birlikte din we exlaq, sherqiy türkistan jughrapiyesi, Uyghur örp-aditi we medeniyet-sen'iti qatarliq derslermu ötülüwatqaniken. Nöwette 50 Uyghur oqughuchi oquwatqan mektepte in'glizche we matématika qatarliq derslermu tesis qilin'ghan.

Satuq bughraxan wexpisi konya shöbisining mudiri abdul'exet udun ependi mezkur mektepni échishtiki meqsiti, nishani we oqu-oqutush ehwali toghrisida qisqiche melumat berdi.

Mezkur telim-terbiye merkizining oqutquchisi abdulhékim aydin ependi yuqiridiki derslerning hemmisining dégüdek Uyghur tilida ötülüwatqanliqini, Uyghur oqughuchilarning qiziqishining nahayiti yughuri ikenlikini bildürdi.

Milletlerning öz mewjudiyitini saqlap qélishida ana til bilen medeniyet, örp-adetler oxshashla muhim amillardur. Balilargha til ögitish bilen bir waqitta Uyghurlarning örp-adetliri we balilar oyunlirinimu ögitish, milli'i kimlikni yétildürüshmu intayin muhim. Abdulhékim aydin ependi balilarda bularni ögitish üchün dala-seyliliri ötküzüp Uyghurlarning en'eniwi oyunlarni, medeniyet-sen'etlirini ögitiwatqanliqini éytti.

Konya türkiyening ottura rayonigha jaylashqan eng chong wilayetliridin biri bolup, 2015-yili malayshiya we tayland arqiliq kelgen Uyghurlarning jaylishishi bilen Uyghurlarning sani köpiyishke bashlan'ghanidi. Abdul'exet udun ependining bildürüshiche nöwette konya shehiride 600 etrapida Uyghur yashaydiken. Bu Uyghurlar konyagha kelgendin tartip Uyghur tili we Uyghur milliy kimlikini qoghdash we kücheytishke alahide ehmiyet bérip kelgen. Abdul'exet udun ependi bu heqte melumat berdi.

Istanbulda uzun yillardin buyan ana til ögitishni asas qilghan satuq bughraxan telim-terbiye terbiye merkizi bu yil yazliq tetil kursida bashlan'ghuch we ottura mektep oqughuchiliri sinipliri tesis qilghan. 380 Etrapida oqughuchi oquwatqan mezkur merkezning mudiri seypulla ependi satuq bughraxan telim-terbiye merkizining kücheytish we toluqlima ma'aripi élip bériwatqanliqini, Uyghur milliy kimlikini kücheytishkimu alahide ehmiyet bériwatqanliqini eskertti.

Istanbuldiki tangnuri telim-terbiye merkizi 2017-yili qurulghan bolup, qurulghan kündin buyan ata til ögitiwatqan muhim merkezlerdin biri hésablinidu. Mezkur merkezde 250 etrapida Uyghur oqughuchi oquwatqan bolup, mezkur merkezning mudiri shemshinur xanim bu heqte melumat berdi.

Türkiye, Uyghur köp olturaqlashqan döletlerdin biri bolup, türkiyediki Uyghurlar ana tilda ma'aripigha alahide ehmiyet bermekte.