Qahramanmarash we yiwu shehiri bashliqlirining dostluq xétige qol qoyushi qattiq naraziliqqa uchridi

Ixtiyariy muxbirimiz erkin tarim
2019.08.26
turkiye-xitay-dosluq.jpg Qahramanmarash sheher bashliqi hayrettin günuörning twittérgha chiqarghan bayanati.
Social Media

Xitayning Uyghur diyaridiki jaza lagérlirigha kishilerni qamawatqanliqigha ikki yildin artuq waqit bolghan we bu mesile xelq'arada yuqiri derijide diqqet qozghawatqan bügünki künde türkiyening sherqiy jenubi rayonigha jaylashqan qahramanmarash shehiri bilen xitayning yiwu shehirini dost sheher dep élan qilish “Niyet xéti” ge qol qoyulushi kishilerning qattiq naraziliqigha uchridi. 23-Awghust küni qahramanmarash sheherlik hökümetning ishxanisida sheher bashliqi hayrettin günuör ependi bilen xitayning yiwu shehirining mu'awin bashliqi dost sheher bolush niyet xétige qol qoyuwatqanda qahramanmarash shehiridiki Uyghurlar bilen bir qisim türkler birliship, muxbirlargha bayanat berdi. Ular qollirida türk bayriqi bilen Uyghurlarning ay yultuzluq kök bayriqi we “Qérindash qatili bilen qandaqmu dost bolidu?, qahramanmarash zulumgha shérik bolma” dégen sho'arlar yézilghan lozunkilarni kötürgen halda metbu'at bayanatini oqup ötti.

Uyghur oqughuchi seypulla bayanatida 23-awghust künining türk tarixigha tarixiy xataliq sadir qilin'ghan kün süpitide yézilidighanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Bügün, yeni 23-awghust jüme küni qahramanmarash shehirining türk tarixigha tarixiy xataliq sadir qilghan küni süpitide xatirilinidu. Chünki, xitay türkiyede bu xil pa'aliyetliri arqiliq tetür teshwiqatini élip barsa yene bir tereptin Uyghurlargha, siler ishinidighan türkiye bizni qollaydu, biz bilen hemkarlishiwatidu déyish arqiliq Uyghurlarning ümidini yoq qilmaqta. Bügün, sherqiy türkistanda milyonlighan kishi peqetla türk qan sistémisidin bolghachqa eqilge sighmaydighan bésimgha uchrimaqta. Xitay chirayliq sözliri we iqtisadiy küchi bilen dunyani aldashqa tirishmaqta. Bundaq bir peytte türkiyening azadliq urushida tunji pay oqni atqan sütchi imamning newriliri bolghan qahramanmarashliqlar qérindashlirining qatili xitay bilen qandaqmu dost bolalaydu? biz wijdanliq ammiwi teshkilatlarni we marash xelqini buninggha qarshi chiqishqa chaqirimiz”.

Qahramanmarash sheherlik hökümetning tor bétidiki xewerge asaslan'ghanda qahramanmarash sheher bashliqi hayrettin gün'gör ependi bilen xitayning yiwu shehirining mu'awin bashliqi duw jiya ikki sheher dost sheher bolush niyet xétige qol qoyghan. Bu dostluqning türkiye bilen xitay otturisidiki munasiwetning küchiyishige töhpe qoshidighanliqi tekitlen'gen.

Melum bolghinidek qahramanmarash shehiri milletchi we dindar kishiler köp sanni igileydighan sheherlerdin biri hésablinidu. Mezkur sheherning xitayning yiwu shehiri bilen dostluq ornitish niyet xétige qol qoyushtiki meqsiti néme? sheher bashliqi hayrettin gün'gör ependi Uyghur mesilisige qandaq qaraydu? bu heqte köz qarishini igilesh üchün sheher bashliqigha téléfon qilduq. Uning axbarat ishlirigha mes'ul xadimi élxet yazsaq jawab béridighanliqini dégen bolsimu, emma élxétimizge hazirghiche jawab kelmidi.

Biraq, bügün, 26-awghust küni qahramanmarash sheherlik hökümet muxbirlargha yazma bayanat tarqatti. Uningda mundaq déyilgen: “Dölitimizning hazirqi tashqi siyasiti xitay döliti bilen bolghan munasiwetni kücheytish, biz xitayning ‛bir belwagh bir yol‚ qurulushini nezerde tutqan, shehirimizdiki karxanichilarning xitayda salidighan meblighi we tijaritini nezerde tutqan halda xitayning yiwu shehiri bilen dost sheher bolush niyet xétige qol qoyduq. Ikki sheherni dost sheher dep élan qilish üchün sheherlik parlamént ezaliri muzakire qilip qarar maqullighandin kéyin munasiwetlik ministirliq testiqlisa bolidu. Shunga bu mesilini oxshimaydighan tereplerge tartmasliqinglarni ümid qilimiz”.

Türkiyede 81 wilayet bar. Xitayning bularning ichidin qahramanmarash shehirini tallap dost sheher bolushni arzu qilishidiki seweb néme? uzun yillardin buyan qahramanmarashtiki sütchi imam uniwérsitétida oqutquchiliq qiliwatqan alimjan boghda ependi bu heqtiki köz qarishini biz bilen ortaqlashti. U, qahramanmarash shehiride Uyghur oqughuchilarning köpiyishige egiship Uyghur dewasining tézla kücheygenlikini, xitayning bu sheherge bezi iqtisadiy menpe'etlerni bérish arqiliq dewagha zerbe bérish niyitide ikenlikini bayan qildi.

Doktor alimjan boghda ependi jüme küni xitay hey'et bilen yighin échiwatqanda türkler bilen birlikte naraziliq namayish ötküzgenlikini, türkiyediki bezi gézitlermu “Dost bolidighan bashqa sheher tapalmidingmu?” témisida xewer élan qilghanliqini bayan qildi.

Qahramanmarashtiki eng chong ammiwi teshkilatlardin biri bolghan “Türk ojaqliri” teshkilati mes'ulliridin mustafa kök ependi qahramanmarash xelqining burundin tartip sherqiy türkistan dewasini qollap quwwetlep kéliwatqanliqini, xitayning bu xil tozaqlirining xelqning qollishini téximu kücheytidighanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Eslide xitayning bu qiliqliri qahramanmarash xelqining sherqiy türkistan heqqide melumat igisi bolushigha seweb bolidu. Xitay tuzaq quruwatidu, tuzaqqa dessigenlermu bolidu, lékin buning eksi tesiri bolidu. Elwette buningdin könglimiz yérim boldi, emma eksi tesir peyda qilidu”.

Uyghur dewasining lidérliridin merhum eysa yüsüp aliptékin 1991-yili qahramanmarash shehirige kélip doklat bergendin kéyin uning ismi chong bir kochigha bérilgen. 1996-Yiligha kelgende qahramanmarashta eysa yüsüp aliptékin baghchisi échilghanidi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.