Türkiyediki öktichi partiyeler qurban héytliq tebrikliride Uyghurlargha hörlük tilidi

Ixtiyariy muxbirimiz erkin tarim
2022.07.11
Türkiyediki öktichi partiyeler qurban héytliq tebrikliride Uyghurlargha hörlük tilidi Türkiye “Kélechek” partiyesi mu'awin re'isi, sabiq parlamént ezasi seljuq özdagh ependi. 2022-Yili iyul, türkiye.
Photo: RFA

Xitay hökümiti Uyghurlarni jaza lagérlirigha qamighili 5 yildin artuq waqit bolghan bügünki künde, chet'ellerdiki Uyghurlar wetinidiki ana-ana, uruq-tughqanliri bilen téléfon alaqisimu qilalmighan halette héyt ötküzmekte. Bundaq peytte türkiyediki bezi öktichi partiyeler ijtima'iy taratqular arqiliq qurban héytliq tebrik bayanatliri élan qilip, Uyghurlarning qurban héytini tebriklesh bilen birlikte Uyghurlargha hörlük, musteqilliq tilesh bilen xitayni Uyghurlargha qaratqan irqiy qirghinchiliqni toxtitishqa chaqirdi.

Biz bu heqte tepsiliy melumat igilesh üchün qurban héyti tebrik bayanati élan qilghan “Büyük birlik” partiyesi re'isi, parlamént ezasi mustafa destichi ependi, “Iyi” partiyesining türkiy milletlerge mes'ul mu'awin re'isi, parlamént ezasi fahrettin yoqush ependi we “Kélechek” partiyesi mu'awin re'isi, sabiq parlamént ezasi seljuq özdagh ependiler bilen söhbet élip barduq.

Mustafa destichi ependi bu munasiwet bilen bizning téléfon ziyaritimizni qobul qilip, mundaq dédi: “Men aldi bilen sherqiy türkistanliq qérindashlirimgha hörmet we éhtiramimni bildürimen. Ular zor qéyin-qistaq we éghir bésim astida qurban héytini ötküzüshke tirishiwatidu. Men ularning baldurraq erkinlik ichide qurban héyti ötküzüshini tileymen. Xitay 1949-yili sherqiy türkistanni bésiwalghan kündin tartip ulargha zulum séliwatidu. Kéyinki yillarda bu zulum irqiy qirghinchiliqqa aylandi. Xitayning sherqiy türkistanda yürgüzüwatqan zorawanliq siyasitini qobul qilghili bolmaydu. Xitay hökümitige qattiq lenet oquymen. Xitayni baldurraq bu rezil siyasitidin waz kéchishke chaqirimen. Dunyaning héchqandaq yéride bu xil adem qélipidin chiqqan siyasetning menggü dawamlashqini yoq. Hazir dunyaning nurghun döletliri xitaygha qarshi naraziliq bildürüwatidu. Menche xitay bu rezil siyasitidin waz kéchishke mejbur bolidu. Uyghurlargha élip barghan qirghinchiliqning hésabini béridu”.

Qurulghan kündin tartip izchil halda her sorunda her zaman Uyghurlarni qollap kéliwatqan “Iyi” yeni “Yaxshi” partiyesi ötken yildikige oxshashla bu yil qurban héytidimu ijtima'iy taratqular arqiliq qurban héyti tebrik bayanati élan qildi. Fahrettin yoqush ependi partiyesi namidin ziyaritimizni qobul qilip mundaq dédi: “Men aldi bilen dunyaning her qaysi jaylirida yashawatqan sherqiy türkistanliq qérindashlirimizning qurban héytini tebrikleymen. Hemmimizge melum bolghinidek sherqiy türkistandiki Uyghur, qazaq qatarliq türkiy xelqler diniy ibaditini qilalmaywatidu. Igilishimizche xitay hökümiti Uyghurlarning qurbanliq qoy soyup héyt petisi oqushighimu ruxset qilmaptu. Bu, insaniyet üchün nomus qilishqa tégishlik rezil ehwal. 21-Esirde sherqiy türkistandiki barliq musulmanlarning bundaq bésim astida yashishi nomus qilishqa tégishlik ish. Dunyadiki bezi döletler bilen kishilik hoquq teshkilatlirining bésimigha qarimastin xitay bu zorawanliq siyasitini dawamlashturuwatidu, dunyadiki barliq döletlerning buni toxtitish üchün derhal tedbir élishi zörür dep oylaymen”.

Fahrettin yoqush ependi türkiye bashta dunyadiki musulman döletlerni sherqiy türkistandiki ‛irqiy qirghinchiliq‚ni toxtitishqa chaqirip mundaq dédi: “Türkiye döliti we musulman döletliriningmu bu mesilige uzun yillardin buyan naraziliq bildürmesliki hemmimizning könglini qattiq yérim qilmaqta. Biz sherqiy türkistan xelqining musteqilliqqa érishidighanliqigha ishinimiz. Chünki bu zulum menggü dawam qilmaydu. Sherqiy türkistan xelqigimu nijatliqning kélidighanliqigha ishinimiz. Men eng axirida dunyaning her qaysi jaylirida sherqiy türkistanning musteqilliqi üchün küresh qiliwatqan barliq Uyghur qérindashlirimgha rehmet éytimen. Biz sherqiy türkistanning musteqilliqi üchün küresh qilishni dawam qilimiz”.

Sabiq bash ministir exmet dawut'oghlu qurghan “Kélechek” partiyesimu 2020-yili qurulghan kündin tartip her waqit, pütün sorunlarda Uyghurlarning hazirqi éghir weziyitini otturigha qoyup kelmekte. Mezkur partiye bu qurban héyttimu bayanat élan qilip Uyghurlarning héytini qutluqlidi. Bu heqte ziyaritimizni qobul qilghan “Kélechek” partiyesi mu'awin re'isi seljuq özdagh ependi mundaq dédi: “Sabiq kommunist sowét ittipaqi mezgilide ruslar türkiy xelqlerge éghir zulum siyasiti élip bardi. Dinsizlashturush siyasiti élip bardi, axirida özliri parchilandi. Türkiy jumhuriyetliri musteqilliqqa érishti hazir diniy étiqadlirini erkin halda élip bériwatidu. Xitay bulardin sawaq élip siyaset yürgüzüshi kérek idi. Epsuski zorawanliq siyasiti élip bérishqa dawam qiliwatidu. Men sherqiy türkistanliq qérindashlirimgha shuni démekchimenki, birlik ittipaqliq ichide küresh qilishni dawam qilinglar, choqum azadliqqa érishisiler. Eng axirida könglüngler yérim ötküzüwatqan héytinglarni tebrikleymen”.

Igilishimizche qurban héyti namizida, türkiyediki bezi meschitlerde Uyghurlarning erkiliki üchün du'a qilin'ghan.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.