Mustafa destichi: “Partiyemiz buningdin kéyinmu sherqiy türkistan mesilisige alahide köngül bölidu”

Ixtiyariy muxbirimiz erkin tarim
2020.01.30
mustafa-destichi.jpg Türkiye büyük birlik partiyesining re'isi mustafa destichi ependi nutuq sözlimekte. 2020-Yili 29-yanwar, enqere.
RFA/Erkin Tarim

29-Yanwar küni türkiye büyük birlik partiyesi qurulghanliqining 27 yilliqini xatirilesh murasimi ötküzüldi. Mezkur partiyening re'isi mustafa destichi ependi enqerediki anadolu méhmanxanisida ötküzülgen murasimda söz qilip, büyük birlik partiyesining bundin kéyinmu dawamliq halda sherqiy türkistan mesilige alahide köngül bölidighanliqini bildürdi.

Türkiyede milletperwerlik idiyesini ilgiri süridighan büyük birlik partiyesi milletchi heriket partiyesidin ayrilip chiqqan muxsin yaziji'oghlu bashchiliqidiki 5 neper parlamént ezasi teripidin 1993-yili 1-ayning 24-küni qurulghan. Mezkur partiye qurulghan kündin bashlap türkiy milletlerning mesililirige, bolupmu Uyghur mesilisige alahide köngül bölüp kelmekte.

29-Yanwar küni enqerede ötküzülgen türkiyediki her qaysi partiye mes'ulliri, diplomatlar, parlamént ezaliri we ammiwi teshkilatlar mes'ulliri qatnashqan murasimgha Uyghurlargha wakaliten dunya Uyghur qurultiyining mu'awin re'isi doktor erkin ekrem ependi ishtirak qildi.

Murasimda aldi bilen büyük birlik partiyesining 27 yilliq tarixi bayan qilin'ghan höjjetlik filim körsitildi. Kéyin mezkur partiyening mes'uli mustafa destichi sözlidi. U nutqida büyük birlik partiyesining ichki we tashqi siyasiti heqqide melumat berdi. U sözide büyük birlik partiyesining dunyaning qeyiride ézilgen musulmanlar bolsa ulargha yardem qilidighan, türk dunyasigha köngül bölidighan, zalimlargha we diktatorlargha qarshi chiqidighan, her da'im démokratiye we adaletni yaqlaydighan partiye ikenlikini bayan qildi.

Büyük birlik partiyesining re'isi mustafa destechi ependi nutqida öz partiyesining bundin kéyinmu sherqiy türkistan mesilisige alahide ehmiyet béridighanliqini tekitlep, mundaq dédi: “Türkiye jumhuriyeti qurulghan kündin tartip hazirghiche türkiye sirtida yashawatqan qérindash milletlerge qarita mexsus siyaset belgilep chiqalmidi. Bizning partiyemiz qurulghan kündin buyan peqet sherqiy türkistan mesilisigila emes, belki barliq türkiy milletlerge köngül bölüp kéliwatimiz. Chünki bizning partiyemizning qurulush meqsiti türk dunyasi üchün xizmet qilishtin ibaret. Biz adriyatik déngizidin sherqiy türkistan'ghiche bolghan zémindiki türkiy milletlerge köngül bölimiz. Shunga bundin kéyinmu sherqiy türkistan mesilisige alahide köngül bölimiz.”

Xitay sirtqa échiwétish siyasitini yolgha qoyghandin kéyin 1980-yillarning axirida Uyghur oqughuchilar türkiyege kélip oqushqa bashlidi. Bu oqughuchilar 1992-yili enqerede tunji qétim Uyghur oqughuchilar jem'iyiti qurghan idi. Kéyinche mezkur teshkilat sherqiy türkistan yashlar teshkilatigha aylandi. Mezkur jem'iyetning bashqurush hey'iti 1993-yili büyük birlik partiyesining re'isi muxsin yaziji'oghlu ependi bilen körüshken. D u q ning mu'awin re'isi doktor erkin ekrem ependi bu heqte toxtaldi.

Kéyin büyük birlik partiyesining qurghuchi re'isi muxsin yaziji'oghlu ependi Uyghur yashlirigha maddiy we meniwi jehettin yardem qilghan. Doktor erkin ekrem bu heqtiki eslimilirini anglatti.

1990-Yillarning axiri türkiye bilen xitay otturisidiki munasiwet eng kücheygen mezgiller hésablinidu. Del mushu peytte 1998-yili sabiq türkiye hökümiti 38-nomurluq höjjet chiqirip, sherqiy türkistan teshkilatlirining pa'aliyetlirige cheklime qoyghan idi. Shu yili enqerede sherqiy türkistan yashliri qurultiyi chaqirilghan idi. Büyük birlik partiyesining re'isi muxsin yaziji'oghlu xitayning bésimigha qarimastin qurultaygha qatnashqanlarni türkiye parlaméntida qobul qilip, Uyghur dewasini qollaydighanliqini bildürgen. Doktor erkin ekrem ependi mezkur partiyening hazirghiche izchil halda Uyghurlarni qollawatqanliqini tekitlidi.

27-Yil awwal mezkur partiyening qurghuchi re'isi muxsin yaziji'oghlu bilen körüshken, sabiq Uyghur oqughuchilar teshkilatining qurghuchiliridin abdurreshit abdulhemit ependi büyük birlik partiyesi gerche türkiyediki saylamda utup chiqip hökümet quralmighan bolsimu, emma Uyghur dewasini anglitishqa zor töhpe qoshqanliqini tekitlidi.

Péshqedem pa'aliyetchi, sherqiy türkistan fondining sabiq re'isi hamut göktürk ependimu bu heqtiki pikirini bayan qilip, mezkur partiyege Uyghur xelqining salamini yetküzdi.

Büyük birlik partiyesining qurghuchisi muxsin yaziji'oghlu 2009-yili 3-ayning 25-küni ayropilan qazasida wapat bolghan idi. Türk xelqi teripidin ulughlan'ghan siyasetchining depne murasimigha yüz minglighan kishi qatnashqan idi. Türkiyediki Uyghurlarmu qollirida ay-yultuzluq kök bayraq kötürgen halda depne murasimgha qatniship, köz yéshi tökken idi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.