Qahramanmarashtiki xelq'araliq yighinda “Sherqiy türkistandiki musteqilliq rohi” tonushturuldi

Ixtiyariy muxbirimiz erkin tarim
2020.02.12
yighin-qatnashchiliri.jpg “Islam we türk dunyasida tajawuzchilargha qarshi élip bérilghan küreshler” mawzuluq yighin'gha qatnashquchilar. 2020-Yili 11-féwral, türkiye.
RFA/Erkin Tarim

11-Féwral küni türkiyening sherqiy jenubiy rayonigha jaylashqan qahramanmarash shehiride ötküzülgen “Islam we türk dunyasida tajawuzchilargha qarshi élip bérilghan küreshler” mawzuluq yighinda qahramanmarash sütchi imam uniwérsitéti oqutquchisi doktor alimjan boghda ependi “Sherqiy türkistandiki musteqilliq rohi” témisida doklat bergen.

Alimjan bughda ependi Uyghurlarning azadliq küresh tarixi musapiliri we Uyghurlardiki milliy musteqilliq rohi qatarliq mesililer boyiche etrapliq toxtalghan. U téléfon ziyaritimizni qobul qilip, öz doklatining mezmunliri heqqide melumat berdi we Uyghur milliy rohi heqqidiki qarashlirini otturigha qoydi

Doktor alimjan boghda ependi doklatida Uyghurlarning 19-esirdin bügün'giche bolghan musteqilliq küreshlirini bir qeder tepsiliy bayan qilip, yighin ehlini Uyghurlarning tarixi we hazirqi mewjut mesililiri heqqide köp uchurlargha ige qilghan.

Mezkur muhakime yighinigha Uyghurlardin bashqa yene türkiye mutexessisliri we bir qisim burun tajawuzchiliqqa uchrighan ellerdin kelgen mutexessislermu ishtirak qilip doklat bergen bolup, bularning arisida moldowa jumhuriyitidiki türkiy millet gaga'uzlarning aptonom rayonining re'isi, shuningdek pelestin, yemen, bosniye, liwiye qatarliq ellerning bir qisim wekillirimu bar iken.

Doktor alimjan boghda ependining éytishiche, bu yil qahramanmarashning azad bolghanliqining 100 yilliqi bolup, bu sheher 1920-yili firansiye armiyesining ishghalidin azad qilin'ghan, ene shu 100 yilliq xatire munasiwiti bilen bu sheherde türlük pa'aliyet ötküzülüwatqan bolup, mezkur yighinmu ene shu xatirilesh pa'aliyetlirining bir qismi iken.

Qahramanmarashtiki mezkur muhakime yighinigha ishtirak qilghan Uyghur oqughuchi seypulla qeshqiri yighinning paydiliq bolghanliqini, özining, bolupmu Uyghurlarning küresh tarixi heqqide melumatqa ige emes bashqa eller wekilliri hetta türk anglighuchilarningmu alimjan bughdaning doklati arqiliq melumat we uchurlargha ige bolghanliqini tekitlidi.

Enqerediki Uyghur instituti mudiri doktor erkin ekremning qarishiche, qahramanmarashtiki mezkur muhakime yighinida Uyghur tarixiy mesililirining otturigha qoyulushi muhim ehmiyetke ige. Uning qarishiche, ilgiriki waqitlarda türkiyede échilghan “Islam dunyasi” mesililirige a'it yighinlarda Uyghur mesilisige anche orun bérilmeytti. Emma, yéqinqi waqitlarda, bolupmu Uyghur élidiki lagérlar mesilisi, Uyghurlarning milliy we diniy basturushlargha uchrash ehwali xelq'aragha keng bilinishke egiship, dunyadiki eng chong mesililer qatarida Uyghur mesilisigimu orun bérilishke bashlidi.

Qahramanmarash türkiyening mustafa kamal atatürk rehberlikidiki azadliq urushi tarixida muhim sehipe yaratqan wilayet bolup, mezkur wilayetning azad bolushi türkiye jumhuriyitining qurulushida muhim rol oynighanidi. Qahramanmarashning azad bolghanliqining 100 yilliqi munasiwiti bilen 45 kündin buyan her xil pa'aliyetler ötküzülüwatqan bolup, bu pa'aliyetlerning köpide Uyghur mesilisigimu orun bérilgen. Qahramanmarash shehirining bashliqi ötken yili xitayning yiwu shehiri bilen qérindash sheher bolush toxtamnamisige qol qoyghanliqi üchün türk xelqining we ammiwi teshkilatlirining qattiq naraziliqigha uchrighanidi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.