Uyghur hey'et türkiye parlaméntida muhim uchrishishlar élip bardi

Ixtiyariy muxbirimiz erkin tarim
2020.02.28
Mustafa-Shentop.jpg Türkiye parlaménti bashliqi mustafa shentop ependi.
Social Media

Sherqiy türkistan teshkilatlar birliki re'isi hidayetulla oghuzxan ependi bashchiliqidiki 9 kishidin terkib tapqan hey'et türkiye parlaménti bashliqi mustafa shentop ependi, kishilik hoquq komitétining bashliqi xaqan chawushoghlu ependi, jumhuriyet xelq partiyesi parlamént ezasi burju köksal xanim, parlamént ezasi fahrettin yoqush ependi we parlamént ezasi oljay kilawuz ependiler bilen ayrim-ayrim uchriship, ulargha Uyghur diyarining hazirqi éghir weziyiti toghrisida özliri teyyarlighan doklat bilen enqerediki Uyghur tetqiqat instituti teyyarlighan ikki doklatni sundi.

Doklatlarda Uyghur diyaridiki pikir erkinliki, diniy cheklimiler, “Terbiyelesh merkizi” nami astida Uyghurlarni lagérlargha yighiwélish siyasiti, Uyghur ziyaliylirining tutqun qilinishi, “Qoshmaq tughqan” bolush nami astida Uyghur a'ililerde xitaylarning turushi, bolupmu tajsiman öpke yallughi wirusi otturigha chiqqandin kéyinki éghir weziyet qatarliq mezmunlar bayan qilin'ghan. Bu mesililer aghzakimu anglitildi. 

Jumhuriyet xelq partiyesi parlamént ezasi, adwokat burju köksal xanim Uyghurlar toghrisida afyon shehiride köp qétim pa'aliyet élip barghandin sirt, türkiye parlaméntigha Uyghur diyaridiki kishilik hoquq depsendichilikini tekshürüsh teklipini sun'ghan. Hidayetulla oghuzxan ependi aldi bilen uninggha rehmet éytqandin kéyin Uyghurlarning hazirqi éghir weziyiti toghrisida melumat berdi. Uchrishish axirida u korona wirusi otturigha chiqqandin kéyinki éghir weziyetnimu anglatti.

Burju köksal xanim mundaq dédi: “Tajsiman öpke yallughi otturigha chiqqandin kéyin xitay hökümitining Uyghur qérindashlirimizni öyidin chiqqili qoymighanliqi toghrisidiki melumatlarni berdi. Kishiler üchün tamaq, su, hawa, oksigin we uxlash eqelliy heq hoquq hésablinidu. Bular bolmisa kishiler ölidu. Xitay hökümitining bu siyasiti insan heqlirige xilap. Biz jumhuriyet xelq partiyesi bolush süpitimiz bilen bu mesilige köngül bolimiz”. 

Arqidin iyi yeni “Yaxshi” partiyesining parlamént ezasi fahrettin yoqush ependi mezkur hey'etni qobul qildi. Hidayetulla oghuzxan bashchiliqidiki hey'et uninggha Uyghurlarning hazirqi éghir weziyiti toghrisida melumat bergendin kéyin, bezi teleplernimu otturigha qoyup, öktichi partiye parlamént ezasi bolush süpiti Uyghurlarning éghir weziyitini parlaméntta otturigha qoyushini telep qildi. U, özining 20 yildin buyan aktip halda sherqiy türkistan mesilisige köngül bölüwatqanliqini, buni özining wezipisi dep bilidighanliqini, bundin kéyinmu Uyghur mesilisini türkiye parlaméntida otturigha qoyidighanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Uyghurlar méning qérindishim, ular musulman eng muhimi ular insan, ulargha köngül bölüsh méning wezipem, men ulargha köngül bölmisem kim köngül bölidu. Epsuski türkiye hökümiti bu mesilige köngül bölmeywatidu. Xitaygha Uyghurlargha élip bériwatqan bésim siyasitingni toxtat, lagérlarni taqiwet déyishi kérek idi. Biz yaxshi partiye bolush süpitimiz bilen Uyghurlarning erkinliki üchün küresh qilimiz”.

Parlamént ezaliri xitayning Uyghurlargha néme üchün bundaq éghir bésim qiliwatqanliqini sorighinida hidayetulla oghuzxan ependi buning sewebining köp ikenlikini, buning ichide eng muhim sewebining bu zéminning igisi bolghan Uyghurlarni yoq qilish ikenlikini bayan qilghan. 

Hidayet oghuzxan bashchiliqidiki 9 teshkilatning mes'ulliridin terkib tapqan hey'etning türkiye parlaméntidiki uchrishishliri axirlashqandin kéyin mikrofonimizni ulargha uzattuq. 

Hidayet oghuzxan ependi enqerege élip barghan 2 künlük ziyariti jeryanida türk rehberlerge Uyghurlarning hazirqi éghir weziyitidin sirt muhajirettiki Uyghurlarning qiyinchiliqliri toghrisidiki teleplirinimu otturigha qoyghanliqini bayan qildi. 

Sherqiy türkistan teshkilatlar birliki re'isi hidayetulla oghuzxan ependi türkiye parlaménti re'isi mustafa shentop ependi bilen körüshkendimu uninggha Uyghurlarning teleplirini yetküzdi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.