Qazaqistanda “Uyghur awazi” gézitining mushterilirini köpeytish üchün heriketler qilinmaqta

Ixtiyariy muxbirimiz oyghan
2019.09.19
irshat-esmetof.jpg Qazaqistanda “Uyghur awazi” gézitining mushterilirini köpeytish pa'aliyitide mezkur gézitning mes'uli irshat esmetof sözlimekte. 2019-Yili séntebir, almuta.
RFA/Oyghan

Kéyinki waqitlarda qazaqistanda Uyghur tilida neshr qilinidighan jumhuriyetlik siyasiy-ijtima'iy “Uyghur awazi” gézitining mushteriler sanini köpeytish meqsitide her xil pa'aliyetlerning yürgüzülüwatqanliqi melum. Igilishimizche, “Uyghur awazi” peqet qazaqistandila emes, belki ottura asiya jumhuriyetliri ichide hökümet teripidin xirajet ajritilip chiqidighan birdin-bir gézit bolup hésablinidiken. Sowét dewride mezkur gézit “Kommunizm tughi” nami astida 1957-yildin bashlap ta 1991-yilghiche, yeni sowét ittipaqi yimirilgen'ge qeder neshr qilinip, kéyin “Uyghur awazi” dep yéngi nam alghan.

Melumatlargha qarighanda, “Uyghur awazi” géziti Uyghurlar zich olturaqlashqan asasen almuta shehiri we almuta wilayitige tarqilidighan bolup, uning mushteriler sani axirqi waqitlarda 12-14 ming etrapida bolghan.

Hazir “Uyghur awazi” géziti mushterilirining sanini köpeytish meqsitide qandaq heriketler qiliniwatidu?

Biz “Uyghur awazi” gézitining bash muherriri yérshat esmetof bilen alaqileshtuq. U Uyghur tilida chiqidighan bu gézitni saqlap qélishning bügünki ewladlargha, ziyaliylargha, birinchi nöwette, gézit kolléktipigha baghliq ikenlikini, shundaqla uning mushteriler sanini köpeytish üchün her xil ishlarning qilinip kelgenlikini tekitlep, mundaq dédi: “Bu yili féwraldin bashlap mushteri toplash shtabi dégen nam bilen merkez qurduq. Uninggha re'is qilip ‛turan dunyasi‚ jem'iyetlik fondining bashliqi karlin mexpirofni sayliduq. Shtabning birinchi meqsiti mushteriler sanini köpeytish”.

Yérshat esmetofning éytishiche, mezkur jumhuriyetlik shtab ezaliqigha ablet kamalof, sheymerdan sheripof qatarliq tonulghan Uyghur alimliri we gézitning jawabkar xadimliri jelp qilin'ghan iken.

Yérshat esmetof yene mundaq dédi: “Bu shtab terghibat-teshwiqat topi süpitide pütkül almuta wilayitidiki her bir yurtqa chiqip, shu yurtning inawetlik ademliri, yigit bashliri we bashqilar bilen uchrashti we shitabning wekillirini saylap qaytti. Emdi biz mushu mangghan yolimiz bilen ikkinchi basquchni dawam qilip, muhakime yighinlirini ötküzimiz.”

Yérshat esmetof mezkur mushteri merkezliri ishining yaxshi netijilerni bérishige ishinidighanliqini, chünki bu ishqa barliq jama'etchilikni, ziyaliylarni, jem'iyetlik birleshmilerni, yurt aktiplirini jelp qilghanliqini otturigha qoydi.

Turan uniwérsitétining proféssori, tarix penlirining doktori ablet kamalofning pikriche, bu yili “Uyghur awazi” géziti yénida mexsus mushteri toplash shtabining qurulushi qazaqistan Uyghurliri hayatida yüz bergen chong bir yéngiliq hésablinidiken. U mundaq dédi: “Sewebi ilgiri gézit xadimliri jay-jaylargha bérip, mushteri toplash ishlirini yürgüzgen bolsimu, emma mundaq keng kölemde, mundaq meqsetlik halda terghib-teshwiqat ishliri birinchi qétim boluwatidu. Bu shitabning yene bir alahidiliki shuki, uninggha alimlar jelp qilin'ghan bolup, ular gézit xadimliri bilen birlikte yézilargha, nahiyelerge bérip, yurt-jama'etchilik bilen uchriship, ular bilen qoyuq ariliship ishlidi. Alimlar bu seperliride peqet mushteri toplash ishi bilenla emes, belki ahale arisidiki ana tili, ma'arip, medeniyet, örp-adet, sen'et we bashqimu mesililer bilen tonushup, ularni tetqiq qilishni qolgha aldi.”

Ablet kamalof shtab ömiki terkibide almuta wilayitining emgekchiqazaq, Uyghur, panfilof nahiyelirige bérip, jama'etchilik bilen uchrashqan.

“Shexsen men shtab qurush meqsitide almuta wilayitining köpligen yézilirida bolup qayttim. Bu jeryanda men xelqimizning millet teqdirige qanchilik köyünidighanliqini, uning kélechikidin endishe qilidighanliqini öz quliqim bilen anglap, közüm bilen körüp qayttim. Bu seper jeryanida közüm yetkini, köpligen yézilardiki yurtdashlirimizning ana tilini saqlap qélishqa, ana tilida oquwatqan balilirimizning sanini köpeytishke bolghan intilishi méni xushal qildi hem hayajanlandurdi. Men oylaymenki, biz ene shu yézilardiki ahale bilen pat-pat uchriship, ularni oylanduridighan, teshwishlendüridighan mesililerni tetqiq qilishimiz kérekken.”

Igilinishiche, hazir qazaqistanda Uyghur tilida yene “Asiya bügün” géziti, shundaqla “Intizar”, “Ijadkar”, “Ghunche”, “Éhsan” qatarliq zhurnallar neshr qilinidiken. Mezkur neshrler öz meblighi, shundaqla jama'etchilik we hamiylar hésabigha yoruq körmektiken.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.