Amérikadiki “Musulmanlar ma'arip teshkilati” da Uyghurlar mesilisi anglitildi

Muxbirimiz sada
2019.07.24
musulman-uyghur-mesilisi.jpg Amérikadiki “Musulmanlar ma'arip teshkilati” ning uyushturushida échilghan “Nöwettiki siyasiy weziyette mewjut boluwatqan heqiqiy xewpler” témisidiki yighin. 2019-Yili 23-iyul, washin'gton.
RFA/Sada

Amérika bashchiliqidiki gherb döletlirining Uyghurlar mesilisige yéqindin köngül bölüshige egiship, bu döletlerdiki herqaysi teshkilatlar Uyghurlarni qollash asasiy meqset qilin'ghan yighin we pa'aliyetlerni köplep uyushturmaqta. 23-Iyul küni amérikadiki “Musulmanlar ma'arip teshkilati” teripidin uyushturulghan “Nöwettiki siyasiy weziyette mewjut boluwatqan heqiqiy xewpler” témisidiki yighin del buning roshen ipadisidur.

“Musulmanlar ma'arip teshkilati” amérikaning herqaysi shtatliridiki musulman teshkilatliri bilen zenjirsiman baghlinishqa ige bir birleshme teshkilat bolup, musulmanlar teshkilatlirining köpinchisi bu yighin'gha ishtirak qilghan. Amérikadiki eng chong islam teshkilati- “Amérika-islam munasiwetler kéngishi” (CAIR) “Musulmanlar ma'arip teshkilati” bilen birlikte bu yighinni uyushturghan.

Mezkur yighinda herqaysi döletlerdiki musulmanlar uchrawatqan zulumlar we insaniy xorluqlar nuqtiliq muzakire qilinish bilen birge Uyghurlar mesilisimu alahide téma süpitide yighin ehlige anglitilghan.

Mezkur yighinda sözligüchi süpitide teklip qilin'ghan méhmanlardin amérikadiki “Uyghur herikiti” teshkilatining bashliqi roshen abbas xanim Uyghurlar nöwette uchrawatqan éghir kishilik hoquq depsendichiliki we jaza lagérliri mesilisini özining tesirlik nutqi arqiliq tamashibinlargha anglatqan.

Roshen abbas xanim 23-iyul küni radiyomiz ziyaritini qobul qilip, özining mushundaq chong yighinda sözligüchi bolup tallinish jeryani heqqide toxtilip ötti.

Yéqindin buyan amérika we bashqa gherb elliride kishilik hoquq, diniy erkinlik heqqide échiliwatqan yighinlarda Uyghurlar mesilisi üchün alahide sehne hazirlinip kelmekte. Bu heqte mezkur pa'aliyetni uyushturghan “Musulmanlar ma'arip teshkilati” ning re'isi ghazala salam xanim Uyghurlar mesilining bu qétimliq yighinda küntertipke kélishi heqqidiki köz-qarashlirini biz bilen ortaqlashti.

U mundaq deydu: “Méningche, washin'gtonda xizmet qilidighan kishilerning köpinchisi xitaydiki Uyghur musulman jama'iti uchrawatqan éghir ziyankeshlikler we irqiy qirghinchiliqlardin anche xewiri bolmisa kérek. Uyghurlar eng eqelliy insaniy heq-hoquqliridin mehrum qilinip, haywanatlargha qilinidighan mu'amilidinmu better kün'ge qéliptu. Ularning ghururi qattiq depsende qiliniptu. Bu emeliyette bir kishilik hoquq depsendichilikidur. Shunga biz xitayning Uyghurlargha qandaq mu'amile qiliwatqanliqi heqqide köprek söz qilishimiz hem shu arqiliq xitayni bu xil qebihlikler üstidin jawabkarliqqa tartish kéreklikini hés qilduq.”

Uyghurlar mesiliside izchil sükütni tallap kelgen musulman ellirini öz ichige alghan 37 dölet 12-iyul xitayning Uyghur diyaridiki siyasitini qollap b d t gha xet yazghan idi. Bu yil féwralda türkiye tashqi ishlar ministiri chawush'oghlu xitayning Uyghurlargha tutqan mu'amilisini “Insaniyliqtiki büyük ongaysizliq” dep teswirligen hemde Uyghurlar mesiliside éghiz achqan birdinbir musulman döliti bolup qalghan idi. Halbuki aridin besh ay ötüp rejep tayyip erdoghanning xitaydiki ziyaritide xitayning Uyghurlargha qaratqan siyasitini maxtap söz qilishi we türkiyening ilgiriki meydanidin yéniwélishigha qarita pikir bayan qilghan közetküchiler, islam ellirining yenila Uyghurlar mesilisi üchün éghiz achmaydighanliqini ilgiri sürmekte.

Ghazala salam xanim sözi dawamida islam ellirining bu qilmishliri heqqidimu toxtilip, mundaq dédi: “Musulmanlar musulmanlar üchün des turushi kérek. Islam döletliri nöwette siyasiy menpe'etnila közlewatidu. Ular insanlarni insanperwerlik nuqtisidin qoghdashning ornigha diktatorlarning zulumigha ‛yantayaq‚ boluwatidu. Bu bir qobul qilghili bolmaydighan ehwal.”

Ghazala salam xanim sözide yene özlirining Uyghurlarni qollash heqqide hazirghiche qilip kelgen ishlirinimu qisqiche éytip ötti. U mundaq dédi: “Biz amérikadiki prézidént saylimigha qatnishidighan kandidatlardin prézidént bolup saylinip qalsa kishilik hoquq depsendichilikide xitayni we xitaygha oxshash diktator döletlerni qandaq jawabkarliqqa tartidighanliqini sorap kelduq shundaqla amérikaning bu heqtiki siyasitini ulargha qandaq tetbiqlash heqqide ulargha so'al qoyduq.”

Ziyaret dawamida roshen abbas xanim pa'aliyetke qatnashqanlarning Uyghurlar mesilisi üchün ijabiy inkaslarni qayturghanliqini sözlep ötti. Uning ilgiri sürüshiche, yighin ehli Uyghurlar mesilisidin xewerdar bolghandin kéyin Uyghurlargha hessidarliq qilghan we ular üchün buningdin kéyin qolidin kélidighan tirishchanliqlarni körsitidighanliqini bildürgen.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.