“Uyghur kishilik hoquq siyasiti qanun layihesi” amérika kéngesh palatasida toluq awaz bilen maqulluqtin ötti

Muxbirimiz jume
2020.05.14
rubio-menendez.jpg Amérika kéngesh palatasining ezasi marko rubyu ependi(solda) we sénator bob ménéndiz ependi.
REUTERS

14-May amérika kéngesh palatasi Uyghurlargha qaritilghan zulum siyasetliride qoli bar xitay emeldarlirini jazalash qatarliq mezmunlar kirgüzülgen “Uyghur kishilik hoquq siyasiti qanun layihesi” ni toluq awaz bilen maqulluqtin ötküzdi.

Bu munasiwet bilen amérika kéngesh palatasi tashqi munasiwetler komitétining re'isi jim rish, marko rubiyo, bob menendéz qatarliqlar birleshme bayanat élan qilip, bu qanunning maqulluqtin ötkenlikini tebriklidi.

Bayanatta mundaq déyildi: “Bu qanun mustebit xitay hökümitining shinjang Uyghur aptonom rayonining hemme yéride élip barghan dehshetlik kishilik hoquq depsendichilikliri, bir milyondin artuq Uyghur we bashqa türkiy musulmanlarning keng kölemlik tutqun qilinishi hemde béyjingning amérika puqraliri we amérika tupriqidiki menggülük turghunlarni qorqutush we ulargha tehdit sélishigha qarshi élin'ghan ehmiyetlik qedemdur.”

Bu qanunning özgertilgen nusxisi ötken yili dékabirda awam palatasida mutleq yuqiri awaz bilen maqullan'ghan we xitay hökümitining qattiq oghisini qaynatqan idi.

Qanun layiheside Uyghur élidiki kishilik hoquq depsendichilikliride qoli bar xitay emeldarlirini qaratmiliq jazalash, amérika tashqi ishlar ministirliqida Uyghur mesilisige mes'ul mexsus xadim belgilesh qatarliq mezmunlar alahide közge chéliqidu.

Mezkur qanun layihesi awam palatasida ötüp kéngesh palatasigha yollan'ghan we 2019-yilining axirighiche maqulluqtin ötküzüsh pilan qilghan bolsimu, emma namelum sewebler bilen hazirgha qeder awazgha qoyush pursitige érishelmigen idi.

Ötken hepte kéngesh palatasining re'isi mich mékkanél Uyghurlarni depsende qilghan xitay emeldarlirini jazalash qanun layihesining pat arida awazgha qoyulidighanliqini éytqan idi.

1.8 Milyondin 3 milyon'ghiche Uyghur qatarliq türkiy milletler yighiwélish lagérlirida iztirap chékiwatqan, korona wirusi wehimisi mezkur lagérlargha tehdit yaritiwatqan mezgilde maqullan'ghan mezkur qanun layihesi muhajirettiki Uyghur teshkilatlirini xursen qildi.

Amérikadiki Uyghur kishilik hoquq qurulushi bu heqte élan qilghan bayanatida kéngesh palatasigha rehmet éytti shundaqla amérika dölet mejlisini mezkur qanun layihesini tézdin maqulluqtin ötküzüshke chaqirdi.

Bayanatta mundaq déyildi: “Bu Uyghur kishilik hoquq krizisigha qayturulghan tunji qanuniy inkas hemde téximu mupessel siyasiy inkas qayturush yolida bésilghan tunji muhim qedemdur.”

Bu amérika dölet mejliside Uyghurlargha a'it tonushturulghan ikki muhim qanun lahiyesining biridur.

Ötken yili awam palatasi ezasi jeymis mekgowérn, kéngesh palatasi ezasi marko rubiyo qatarliqlar birlikte Uyghurlargha qaritilghan mejburiy emgekni bikar qilish qanun layihesini tonushturghan idi.

“Uyghur kishilik hoquq siyasiti qanun layihesi” ning kéngesh palatasida maqulluqtin ötüshi korona wirusi seweblik amérika-xitay munasiwetliri körünerlik yirikleshken we mezkur wirus tehditi seweblik Uyghur mesilisige bolghan dunyawi diqqet nuqtisi chéchilip ketken mezgilge torgha keldi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.