Amérika xelq'ara istratégiye tetqiqat merkizi Uyghurlardiki eydiz ehwali toghrisida toxtaldi
2005.06.06
Merkizi washin'gtondiki amérika xelq'ara istratégiye tetqiqat merkizi yéqinda doklat élan qilip, xitayda eydiz késilining tarqilishini "qerellik bomba" dep agahlandurdi.
Mezkur organning doklatida körsitishiche, eydiz késili xitayning ichki ölkirilide jinsi sodidin kélip chiqsa, Uyghur aptonom rayonida asasliqi zeherlik chékimlik chékishtin kélip chiqidiken. Doklatta Uyghur aptonom rayonini xitay boyiche eydiz késilining tarqilish eng xeterlik rayonlarning biri, dep körsetken. Mezkur organdiki mutexessisler, xitay nopusining 5 - 6 ٪ ni teshkil qilidighan az sanliq milletlerde eydiz bilen yuqumlinishning nahayiti éghirliqini agahlandurdi.
Xelq'ara istratégiye tetqiqat merkizi Uyghur aptonom rayoni qatarliq jaylarda mexsus tekshürüsh élip barghan bolup, Uyghur ilida zeherlik chékimlik chékish ehwalining nahayiti keng tarqalghanliqini, hetta ochuq - ashkare chékidighanliqini tekitligen. Eydizning Uyghurlarda téz tarqilishigha sawatsizliq we namratliqning sewep boliwatqanliqini eskertip, "xitay hökümitining eydizdin saqlinishqa étiwar bermesliki az sanliq milletler rayonida téximu éghir aqiwet peyda qilghan" dep tekitligen.
Doklatta körsitishiche, Uyghur aptonom rayonida zeherlik chékimlik chekküchilerning 40 - 50 ٪ eydiz bilen yuqumlinidiken. Xelq'ara istratégiye tetqiqat merkizidiki da'iriler, "xitayda eydiz bilen yuqumlan'ghan her 10 kishining 9 i eydiz bilen yuqumlan'ghanliqini bilmeydu. Bu, eydiz késilining tarqilishi we hökümetning yuqumlan'ghuchilar bilen alaqe qurushida éghir mesile barliqini körsitidu," dep qarighan. (Erkin)
Munasiwetlik maqalilar
- Awstraliye xitay bilen birliship, Uyghur élide eydizge qarshi pa'aliyetlerni kücheytmekchi
- Xelq'ara kechürüm teshkilati: xitayda kishilik hoquqni depsende qilish omumiyüzlük ehwal
- Xitay kishilik hoquqni közitish teshkilatining dokilatidiki tenqidlerni ret qildi
- Xitay hökümiti Uyghurlarning diniy erkinlikini boghuwatidu
- Uyghur élide eydiz késilini tekshürüsh xizmiti bashlandi