Bingtü'en qomdandani, bingtu'enning kéngeytilishini telep qildi

Xitayning yérim herbi qoralliq teshkilati shinjang ishlepchiqirish - qurulush bingtu'enining qomandani jang chingli, Uyghur musteqilliq herikiti, rayundiki buzghunchiliq we singip kirish heriketlirige qarshi turush qatarliq seweplerdin bingtu'enning kéngeytilishi kérekligini ilgiri sürdi. Jang chingli bu sözlerni xitayning hökümet zuwani shinxwa axbarat agéntliqi muxbirining ziyaritini qobul qilghanda tekitligen. Ishlepchiqish qurulush bingtu'eni 50 yilning aldida béyjing hökümitining Uyghur ilini kontrol qilish gherizi bilen qurulghan bolup, eyni chaghda esirge chüshken gomindang armiyisini asas qilip teshkillen'gen. Fransiye axbarat agéntliqining xewer qilishiche jang chingli, bingtu'en ajizlashturulmaslighi kérek dep qarighan. U, bingtu'enni yéngi dewrdiki iqtisadi tereqqiyatni ilgiri sürüdighan, shinjangning muqimliqi, milletler ittipaqlighi we chégra mudapi'esini qoghdaydighan tayanch küch süpitide kéngeytish zörür dep körsetken.

Xitay bash ministiri wén jyabaw yéqinda Uyghur ilini ziyaret qilghanda bingtu'enning yuqiriqi sewepler tüpeylidin kücheytilishi kéreklikini tekitligen idi. Bingtu'enning nöwettiki nopusi 2 yérim milyon bolup, 186 polk 1500 dek sana'et, qurulush transiport we soda orginidin terkip tapqan. Jang chingli, bingtu'enning “ sherqiy türkistan térrorchiliri “ bilen bolghan yéqinqi küreshlerde muhim rol oynighanliqini ilgiri sürgen. Biraq chet'eldiki Uyghur teshkilatlar bingtu'enni Uyghurlarning kishilik hoquqi, yer bayliqi we mal mülkini bulang - talang qiliwatqan mustemlikichilik organ dep tenqidlimekte. Kishilik hoquq teshkilatliri bolsa xitay hökümitini térrorizimgha qarshi urushtin paydilinip, Uyghurlarning kishilik hoquqini depsende qildi dep eyipligen. Bingtu'en 1975 - yili tarqitiwétilgen idi. Biraq 1981 - yili déng shyawping, wangjén qatarliqning ching turushi arqisida qayta qurulghan. (Erkin)