Уйғур илидин кәлгән вәкилләр ниң хитайдики "икки чоң йиғин "ға сунған тәклиплири


2007.03.05

Уйғур илидин кәлгән хитай мәмликәтлик хәлқ қурултийиниң вәкили, қағилиқ наһийиси җамаәт хәвпсизлик идарисиниң сияси комиссари мутилла муса, йиғин җәрянида хитай мухбирлириниң зияритини қобул қилип, "хәвпсизлик әтритимиз һәр заман шәрқий түркистан миллий бөлгүнчи күчлиригә һәргиз пурсәт бәрмәйду, нәдә баш көтүрсә шуйәрдә йоқитимиз", дәп билдүргән.

Мутилла мусаниң ейтишичә, уйғур елиниң җәнубидики хәлқ хитай мәркизи һөкүмәтниң иқтисади ярдимигә еришип баяшат яшаватқан болуп, җәмийәттә "инақсизлиқ амиллири" ни пәйда қилғучиларға қәтий өч икән. Лекин, уйғурлар растинла хитайниң уйғур елидики иқтисади сиясити тоғрисида, уйғурлар арисида рай синап тәкшүрүш вә тәтқиқат елип барған амистердам университети профессори җәсика кох "ғәрби хитайдики иқтисади тәрәққият вә миллй бөлгүнчилик: иккинчи орундики милләтчилик модели" дегән мақалисидә, индиана университети доктор йетәкчиси гардинер бавиңдониң "уйғур елидики аптономийә: хитай җиддий милләтчилики вә уйғурлар дики наразилиқ" дегән мақалисидин нәқил кәлтүрүп мундақ язиду:

1991-Йилдин 1995 йилғичә бейҗиң уйғур елидә 33 милярд йүәнлик, төмүрйол, нур кабел, алтун вә көмүр канлар, електр истансиси қатарлиқ 78 қурулуш түригә мәбләғ салған болсиму, хитай мәркизи һөкүмитини бу асаси муәссәсә қурулушиға уйғурларни қатнаштурмиди. Хитай йәнә, 2000-йилдин 2010 - йилиғичә уйғур елигә салидиған мәбләғни 900 милярд йүәнгә йәткүзмәкчи. Ваһаләнки, бундақ тәрәққиятлар йәрлик азсанлиқ милләтләргә қилчиму мәнпәәт елип кәлгини йоқ. Бу қурулушларға һөкүмәт пәқәт аққун хитай ишчиларнила яллиған болуп, йәрлик уйғур яки башқа азсанлиқ милләтләрни йеқин йолланмиған. Уйғур елидики енергийә баҗ вә башқа тәрәпләрдин киридиған пайда бийҗиңнила мәнпәәтдар қилған болуп бу районға азрақму қалдуралмиған".

Мәлум болушичә йәнә, бу йил уйғур илидин вәкил болуп қатнашқан бәзи вәкилләр уйғур деһқанлириниң намратлиқи нурғун деһқан пәрзәнтлирини тәрбийлиништин мәһрум қалдурватқанлиғи һәққидә мәлумат йоллиған

Шуни коривилишқа болидуки, юқирида мутилла мусаниң "уйғур елиниң җәнубидики хәлқ хитай мәркизи һокиимитиң иқтисади ярдимигә еришип баяшат яшаватиду" дегәнлири пүтүнләй уйғур елиниң әмәлийити билән қариму -қарши икәнликини көрситип бериду мутәхәссисләр ниң билдүришчә, хитайдики бу аталмиш "хәлқ вәкиллири" хәлққә һәқиқи вәкиллик қилалмайдикән.

Болупму уйғур елидин кәлгән уйғур вәкилләрниң көпинчиси уйғурларға вә уйғурларниң миллй мәнпәәтигә техиму вәкиллик қилалмайдикән. Улар хитай һөкимити толуқ йетиштүргән "шатутлар" болуп, йиғиндин авал хитай башлиқлар алдин тәйярлап бәргән "тәклип лаһийәлири"нила оттурға қойидикән. (Җүмә)

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.