Dunya Uyghur qurultiyi isma'il tiliwaldining pilanliq tughut heqqidiki sözlirige naraziliq bildürdi


2007.04.06

Yéqindin buyan xitayning, Uyghur élining jenubiy yézilirida nopusning köpiyip kétishining aldini élish we tughulush nisbitini zor derijide cheklep turush xususida yene her türluk siyaset we tedbirlerni tüzüp chiqishi, Uyghur élide nopus cheklesh siyasitining esli mahiyitini ashkarilimaqta.

Tengritagh torida bérilgen xewerdin melum bolushiche, 31- mart ayaghlashqan nopus we pilanliq tughut xizmiti yighinida xitayning Uyghur élidiki hökümitining re'isi isma'il tiliwaldi mundaq dégen: "jenubiy shinjangdiki azsanliq milletler topliship olturaqlashqan namrat rayonlarning nopusi tiz sür'ette éship kétish weziyitini ünümlük kontrol qilish kérek".

Isma'il tiliwaldining yuqiriqi sözliri dunya Uyghur qurultiyining naraziliqini qozghidi. Dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishit bu heqte mundaq dédi: "xitayning pilanliq tughut siyasiti Uyghur éli xelqighe herxil külpetlerni élip kelgen. Hélimu hem shundaq boluwatidu. Xitaylar bu qilmishini derhal toxtitishi kérek".

Dilshat rishitning éytishiche, xitaylar Uyghur élide pilanliq tughut siyasitini yürgüzüshte, pilandin sirt tughulghan balilarni nopusqa almasliq, mektepke qobul qilmasliq, hetta ana qorsiqidiki nechche ayliq törelminimu qirip tashlash qatarliq insanlarning yashash hoquqigha éghir derijide buzghunchiliq qilish qilmishlirini sadir qilip kelgen.

U yene mundaq dédi: "isma'il tiliwaldining bu sözliri peqet bügünki künde xitaylarning Uyghur élide bu qilmishlirini téximu qattiq wasitiler bilen yürgüzüshtiki bir qedimi xalas".

Isma'il tiliwaldining yighinda éytqanlirigha qarighanda, Uyghur élining jenubidiki rayonlarda tughulush nisbitining yuqiri bolushi we nopusning tiz sür'ette éshishi, xitayning Uyghur élide sotsiyalistik yéza qurush we sotsiyalistik inaq jem'iyet berpa qilish ishlirigha tesir körsetmekte we uni cheklimige uchratmaqta iken.

Dilshat rishit mundaq deydu: "ejiba, Uyghurlarning nopusi köpeyse xitayning inaq jem'iyet berpa qilish ishlirigha tesir körsitemdiken?! bu tolimu külkilik bir gep. Bu isma'il tiliwaldining sewiyisining shunchilik ikenlikini körsitip turuptu ". Lékin, dilshat rishitning bildürüshiche, isma'il tiliwaldining bu bayanliri xitayning mentiqisige intayin uyghun bolup, yenila Uyghurlarning köpiyishini qattiq cheklep Uyghur élige xitay köchmenlirini köplep töküsh pilanining dawami iken. (Jüme)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.