Amérika Uyghurliri sherqiy türkistan jumhuriyet künini xatirilidi

12-Noyabir küni 1933-yili qeshqerde we 1944-yili ghuljida qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyitining xatire künidur.

Bu munasiwet bilen dunyaning her qaysi jayliridiki Uyghur teshkilatliri we jama'iti türlük shekilde xatirilesh élip barmaqta. Bezi döletlerdiki xitay konsulxaniliri aldida naraziliq namayishliri yüz bergen bolsa, bir qisim memliketlerdiki Uyghur jama'iti jumhuriyet künini xatirilesh yüzisidin nutuq sözlesh, tarixni eslesh, bayraq chiqirish hem shéhitlerge teziye bildürüsh qatarliq wetenperwerlik pa'aliyetliri uyushturghan.

Dunya Uyghur qurultiyining teshkillishi bilen 11- noyabir küni amérika paytexti yénidiki fa'irfakis shehridiki wirgini'a ijtima'iy aliy téxnikomining zalida jumhuriyet küni pa'aliyiti ötküzüldi. Buninggha washin'gton etrapidiki Uyghur jama'iti we bashqa shitatlardin kelgen bir qisim Uyghurlar ishtirak qildi. Pa'aliyet jeryanida sherqiy türkistan jumhuriyitining qurulushi we axirlishishi qatarliq türlük mesililer boyiche muhakimiler élip bérilghandin sirt yene shéhidler üchün xetme qur'an qilindi.

Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanim yaponiyide ziyarette bolghanliqi üchün,gerche pa'aliyetke qatnishalmighan bolsimu, lékin özining nutqini jama'etke yetküzüp, ularni ejdadlarning shanliq izlirini untup qalmay, dawamliq ittipaqliship, bir niyette küresh qilishqa chaqirdi.

Rabiye qadir xanim yene yaponiyidin 12-noyabir jumhuriyet küni munasiwiti bilen tebrikname élan qilip, pütün dunyadiki Uyghurlarni 12 -noyabir jumhuriyet küni bilen tebriklidi.

12-Noyabir jumhuriyet küni türkiye, gérmaniye, shiwétsiye we bashqa yawropa döletliride hemde ottura asiya jumhuriyetliridimu birdek ötküzülgen.

Uyghurlar qirghiz, özbék qatarliq türkiy xelqler bilen birlikte 1933-yili 12-noyabir küni qeshqerde sabit damollamning bash ministirliki we xoja niyaz hajimning dölet re'isliki bilen sherqiy türkistan islam jumhuriyitini qurghan bolsimu, lékin bu hakimiyet 6 aydin kéyin sowét-shéng shisey ish birliki netijiside axirlashturulghan.

Lékin, ariliqta 11 yil ötüp, 1944-yili 12-noyabir küni ghulja qozghilingi ghelibe qilip, élixan törining re'islikide sherqiy türkistan jumhuriyiti tesis qilin'ghan. Bu musteqil hakimiyet ili, tarbaghatay we altaydin ibaret üch wilayette besh yil mewjut bolup, axiri 1949-yili 10-ayda stalin bilen maw zédongning hemkarliqi netijiside emeldin qaldurulghan idi. (Ümidwar)