Nechche yüz ming qashtéshi qazghuchilar yurungqash wadisini wayran qilmaqta

Uyghur élide yüz bériwatqan iqtisadi yüksilishtiki tengpungsizliq, atalmish yéngi zaman turmushi élip kelgen iqtisadi bésim kishilerni her koy, her xiyallar bilen pul tépish arzusida izdinishke mejburlimaqta.

Yéqinqi bir nechche yillardin béri, xoten wadisidiki yurungqash deryasi "bir kéchidila bay bolush" chüshide boluwatqan kishilerning mekkisige aylan'ghan idi. Lékin bu hal barghanche éghirliship yurungqash wadisigha éghir ékologiyilik buzghunchiliq élip kélish bilen birge, dunyagha meshhur xoten qashtéshini dunya yüzidin ghayip bolush girdabigha sörimekte.

Tengritagh torida bérilgen melumatlargha qarighanda, xoten yurungqash deryasi buyida qashtéshi qazghili sirttin kelgen aqqunlarning sani 200 minggha yéqinlashqan. Xewerde qeyt qilinishche yene, udul kelgen yerlerning qalaymiqan kolinishi seweblik yurungqash deryasi qirghaqliridiki yépincha ösümlükler weyran qilin'ghan hem derya boyining ékologiyilik muhiti éghir buzghunchiliqqa uchrighan.

Uyghur közetküchlerning bildürüshiche, Uyghur élidiki kanlarning qalaymiqan we qanunsiz qézilish qilmishliri uzundin béri mewjut mesile bolup, ilgiri altaydiki altun kan rayonimu köchmen xitay namratliri yamrap altun kolaydighan béyish makanigha aylan'ghan we éghir xanu ‏- weyranchiliqqa uchrighan iken.

Mutexessisler, eger Uyghur élidiki yerlik hökümet tedbir qollinip bayliq menbelirini qalaymiqan qézishining aldini almisa we xoten qashtéshi rayonidiki weyran qilish tüsini alghan qézish heriketlirini derhal cheklimise, xoten qashtéshi qézilip tügeydu we parlaq bir medeniyet en'enisi zawalliqqa yüzlinidu, dep qarashmaqta. (Jüme)