Xélsinki fédiratsiyisi qazaqistanni 2 neper Uyghur musapir heqqide agahlandurdi


2006.05.22

Merkizi wiyanadiki xelq'ara xélsinki kishilik hoquqi fédiratsiyisi bayanat élan qilip, qazaqistanda yüsüp qadir toxti we abduqadir sidiq qatarliq 2 Uyghurning iz - déreksiz yoqap ketkenlikidin endishe qiliwatqanliqini, éytishlargha qarighanda ularning xitaygha mexpiy halda ötküzüp bérilgen bolushi mumkinliki we buning xelq'ara qanunlargha xilap ikenlikini bildürdi.

Yüsüp qadir toxti bilen abduqadir sidiqlar bu yil 3 - ayda qazaqistan da'iriliri teripidin tutup qélin'ghan we yalghan pasport élip yürüsh, diniy esebiylik teshwiq qilin'ghan uchurlarni tarqitish bilen eyiblen'gen. Qazaqistan hökümiti xitayning bu kishilerni xitaygha ötküzüp bérish heqqidiki bésimigha duch kelmekte idi.

Xélsinkiy fédiratsiyisining ashkarilishiche, qazaqistan hökümiti bu ikki Uyghur musapirni yéqinda xelq'ara kishilik hoquq teshkilatlirining bésimi bilen qoyup bergen, lékin qoyup bérilgendin ularning iz dérikini alalmighan. Xélsinkiy fédiérasiyisi, bu kishilerning xitaygha mejburiy ötküzüp bérilish mumkinchiliki barliqidin endishe qilmaqta. Xélsinkiy fédiratsiyisining eskertishiche, bu kishiler xitaygha ötküzüp bérilse kishilik hoquqi éghir derijide depsende qilinish, ten jazasigha uchrash we adaletsiz jazalinish éhtimali bar iken.

Qazaqistanning b d t musapirlar ehdinamisi we b d t ten jazasigha qarshi turush ehdinamisigha imza qoyghanliqini agahlandurghan bu organ bayanatida " ehdiname boyiche bir kishini ten jazasigha uchrash éhtimali bar döletke qayturush cheklen'gen.

Xitay ölüm jazasini yenggillik bilen yolgha qoymaqta we shinjangda ölüm jazasi keng kölemde ijra qilinmaqta " deydu. Xélsinkiy fédiratsiyisining eskertishiche, qazaqistan hökümiti yéqinqi yillarda abduqadir idris, exet mamut we turghun abbas qatarliq Uyghurlarni xitaygha ötküzüp bergen we abdunebi ablet, toxti tursun, muxaye shawketowa, güzel ramazanowa, shérin'gül qurbanjanowa qatarliq Uyghurlar qazaqistanda iz déreksiz yoqalghan. (Erkin)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.