Xitayda qumlishish éghirlashmaqta

Xitay axbarat wasitilirining xewer qilishiche, tarim oymanliqining sherqiy shimal burjikige jaylashqan qumtagh chöllükining sherqqe qarap yiligha 4 métir kéngiyishi, gensu ölkisining gherbiy shimali qismighan jaylashqan dunxu'ang ming öylirige tehdit élip kéliwatqan iken. Melum bolushiche, qumtagh chöllükining sherqiy shimal burjiki dunxu'ang shehirige 5 kilo métir kélidiken.

15 Ademdin terkip tapqan xitay alimliri mezkur chöllükte 14 kün sistémiliq tekshürüsh élip barghan bolup, shinxu'a agéntliqining bu alimlarning yéqinda élan qilghan tetqiqat netijisidin neqil élip xewer qilishiche, qumtagh chöllüki peqet sherqi yölinishkila emes belki her tötla yölinishke qarap kéngiyiwatqan bolup, etraptiki bostanliq, yaylaq, we tebi'iy qoghdilidighan asare- etiqilerge tehdit salmaqta iken.

Mezkur tetqiqatchilar guruppisining ezasi we gensu ölkisi qumlishishining aldini élish idarisining bashliqi wang jixéning bildürüshiche, Uyghur élining lopnur rayonidin bashlan'ghan 250 kwadrat kilométir da'iridiki bu qumluq hazir her terepke qarap kéngiyishke bashlighan.

Mutexessislerning éytishiche, 1997- yili xitay omumiy yer meydanning 17.6 Pirsentni igileydighan chöllük hazir kéngiyip 27.5 Pirsentke örligen.

Yershari siyasi instituti neshr qilghan " ilgirilewatqan qumluqlar" namliq kitabning 5- babida tetqiqatchi léstér brawn, qumluqning kéngiyishi seweblik xitayda her yili 360 ming géktar térilghu yerni qum bésip kétidighanliqini, Uyghur élidiki qumluqlar kéngiyip teklimakan chöli bilen tarim oymanliqining sherqiy shimali burjikige jaylashqan qumtagh chöllüki tutushup kétish aldida turghanliqini otturigha qoyghan.

Uningdin bashqa, qumluqning kéngiyishi ichki mongghuldimu körünerlik éghirlashqan bolup, ichi mongghulning gherbiy shimal qismigha jaylashqan bardanjilin qumluqi, tengri qumluqigha qarap kéngiyishke bashlighan. (Jüme)