Xitay rabiye qadir xanimning a'ile tawabi'atni zerbe nishani qilghanliqini ten almidi
2007.05.16
Xitay hökümiti, Uyghur milli herikitining dahiysi, siyasi pa'aliyetchi rabiye qadir xanimning a'ile-tawabi'atlirini qanun'gha xilapliq qilmishliri bilen qolgha alghanliqini, bularning rabiye qadir xanimning siyasi pa'aliyiti bilen héchqandaq chétishliqi yoq ikenlikini bildürdi.
Roytérs agéntliqi 16 may bergen xewerde éytilishiche, Uyghur aptonom rayonning mu'awin re'isi xuwéy béyjingda ötküzülgen muxbirlarni kütiwélish yighinida : "rabiyening mesilisi bek éniq. Rabiye eslide dölet bixeterlikige tehdit sélish jinayiti bilen türmige tashlan'ghan. Uning hazir amérikida dawalinish jeryanida qilip yürgenliri hemme ademge ayding" dégen.
Xitay hökümiti hazirgha qeder, rabiye qadir xanimning üch oghlini her tülük jinayetler bilen sotqa tartqan bolup, bularning ichide ikkisige baj oghrlash jinayiti, birsige bölgünchilik qilish jinayiti artqan we eqide shirkitining banka hésabatini tonglatqan idi.
Xu wéy muxbirlargha: "uning ürümchidiki a'ile mülkige kelsek, bizning qarishimiz bek éniq we biz bu heqte qanuni tekshürüsh élip barduq. Roshenki eqide shirkitining baj oghrlash qilmishliri bar." Dégen.
2006- Yili baharda rabiye qadir xénim dunya Uyghur qurultaygha re'isi bolup saylan'ghan mezgilde, xitay saqchiliri xanimning töt perzentini qolgha alghan we qahar abduréhimgha jerimane artip qoyup bergen, roshen'gül abduréhimni nezerbent astigha alghan, ablikim we alim abduréhimlargha ayrim- ayrim halda 9 we 7 yilliq qamaq jazasi höküm qilghan idi.
Xelq'ara kishilik hoquq teshkilatliri xitayning bu qilmishini rabiye qadir xanimning siyasi pa'aliyetliridin öch élish herikiti dep qarighan we xitay hökümitidin rabiye qadir xanimning perzentlirini derhal qoyup bérishni telep qilghan.
Halbuki, muxbirlar, rabiye qadir xanim oghullirining jazagha tartilishida, rabiye qadir xanim chet'elde élip bériwatqan siyasi pa'aliyetlerning chétishliqi bar yoqliqi heqqide sorighan so'allirigha, bu xitay emeldari: "elwette undaq emes. Biz ulargha qanun'gha asasen jaza berduq dep jawap bergen. Emma u, rabiye qadir xanim heqqide soralghan bashqa so'allargha jawap bérishni ret qilghan. (Jüme)
Munasiwetlik maqalilar
- Rabiye qadir xanim bostondiki masachussit téxnik inistitutida (MIT) liksiye sözlidi
- D u q ning gollandiyidiki pa'aliyetliri ghelibilik ayaghlashti
- D u q wekilliri yawrupa parlaméntida ziyarette boldi
- D u q re'isi rabiye qadir xanim qurultay teyyarliq xizmetlirini közdin kechürdi
- Rabiye qadir perzentlirining tutqun qilinishi munasiwiti bilen se'udi erebistandiki Uyghurlarning inkasi
- Washin'gton post géziti ablikim abduréhimning 9 yilliq qamaq jazasigha hokum qilin'ghanliqi munasiwiti bilen bash maqale ilan qildi
- Rabiye qadir perzentlirining qamaq jazasigha hokum qilinishi türk dunyasida inkas qozghidi
- Xelq'ara kechürüm teshkilati xitay hökümitini, rabiye qadirning oghullirigha özlirini aqlash pursiti bérishke chaqirdi
- Rabiye qadir xanim birleshken döletler teshkilati kishilik hoquq kéngishning yilliq yighinigha qatnashti
Köp körülgen xewerler
RFA
- Uyghurlar “Jungxu'a milliti” emes, xitay éytimidiki “Anarning danisi” mu emes!
- Almutadiki Uyghur jama'iti 1-öktebir “Matem küni” de weten shéhitlirini yad etti
- Yaponiye we awstraliyede xitayning Uyghur élini bésiwalghanliqining 75 yilliqigha naraziliq bildürüldi
- Xitay diplomatik organliri bu yilliq dölet bayrimini tebrikleshte yene “Shinjang ussuli” ni sehnige élip chiqqan
- Prinséton uniwérsitéti kutupxanisi: “Köpchilikning Uyghur tilidiki kitab-matériyallarni teqdim qilishini qarshi alimiz”